Czas kultury - Jadwiga Sawicka, projekt plakatu, fot. dzięki uprzejmości Galerii Arsenał

W związku z 20-leciem wydawanego w Poznaniu magazynu "Czas Kultury" redaktorzy pisma, Agata Jakubowska i Marek Wasilewski, postanowili uczcić tę rocznicę wystawą jubileuszową w poznańskim Arsenale. Wystawa zatytułowana po prostu "Czas kultury" zaprezentowała kolekcję artystów - "na czasie" oczywiście. To grupa Azorro, Mirosław Bałka (+Rafał Jakubowicz), Rafał Bujnowski, Hubert Czerepok, Małgorzata Markiewicz, Jadwiga Sawicka, Waldemar Świerzy, Paulina Ołowska, Joanna Rajkowska i mural grupy Twożywo, który dopiero się pojawi. Zapowiedź głosi, że artyści zrobili prace specjalnie na tę wystawę. Mają to być "refleksje artystów nad zagadnieniem obecności kultury w naszym codziennym życiu i pytaniem o czas w kulturze i czas dla kultury".

Czas kultury, Jadwiga Sawicka

Jadwiga Sawicka i Paulina Ołowska odpowiedziały na postawione zadanie projektami plakatów. Duży gazetowy kolaż Pauliny Ołowskiej złożony jest między innymi ze stron "Czasu Kultury". Wśród wizerunków modelek centralne miejsce zajmuje zdjęcie Piotra Kurki z podpisem "Samuel Beckett"; jest też Jerzy Piotrowicz, jest Beuys, a z okładkami "Czasu Kultury" sąsiaduje okładka "Vogue". Kultura w tym wydaniu sprawia jednak wrażenie dość infantylne. Na niepublikowanym dotąd projekcie plakatu dla "Czasu Kultury" Waldemar Świerzy w 1990 roku określił "Czas Kultury" jako "ironiczny", "prowokacyjny", "niepowtarzalny". Dzisiaj Sawicka zadaje pytanie w formie przypominającej badania opinii publicznej: "Czas dla kultury?". Odpowiedź brzmi: "Nie interesuje". Inny plakat Sawickiej ma formę reklamy: "Żądaj i wymagaj. Masz prawo do głębokiego przeżycia estetycznego, które będzie trwało nawet do 10 minut (szukaj w dobrych galeriach)". Wymagania rynku i priorytety sztuki zapętliły się, wymieszały, a może już nawet zrównały. Hubert Czerepok pokazuje zdjęcie witryny księgarni zawalonej dość przypadkową ofertą (ikony, "culinaria", DNA), którą zdominowała najnowsza książka Jana Pawła II i reklama papieru czerpanego - takie życie. Druga praca Czerepoka to wideo będące rejestracją nawoływań muezina z wieży meczetu, a trzecia to seria rysunków "Seanse spirytystyczne".

Czas kultury - Hubert Czerepok - fot. J.K.

Jakie czasy nastały dla malarstwa? Obraz Rafała Bujnowskiego przedstawia pożółkłą ścianę z wyblakłymi śladami kwadratów po zdjętych obrazach, których czas pewnie już przeminął. A może właśnie nastał, bo wyjechały na wystawę? A więc to obraz obrazów, których nie ma. Małgorzata Markiewicz rozciągnęła na podłodze szmacianą kompozycję. Z rozłożonej spódniczki z wypisanym tekstem piosenki "Mam chusteczkę haftowaną, co ma cztery rogi..." itd. wychodzi niczym warkocz królewny uwięzionej w wieży warkocz upleciony z kolorowych pasów ubrań.

Czas kultury - Paulina Ołowska - fot. J.K.

Na koniec zostawiam niespodziankę rozkoszną dla wszystkich, którzy uwielbiają łamigłówki, a ubolewają nad mechanicznością tego typu rozrywki. Mirosław Bałka przy pomocy Rafała Jakubowicza ułożył test "Oczko/czas kultury wizualnej". 190 pytań dotyczących sztuki współczesnej, polskiej i światowej. Pod każdym pytaniem widnieją cztery odpowiedzi tylko jedna jest właściwa. Pytania są często podchwytliwe, a odpowiedzi zaskakujące, np.
"It's better to know / It's better not to know" (2000):
A/ Douglas Gordon
B/ Gordon Matta-Clark
C/ Michale Craig-Martin
D/ Stan Douglas

Czas kultury - Waldemar Świerzy, projekt plakatu,1990, fot. dzięki uprzejmości Galerii Arsenał

Kto zna odpowiedź? Niektóre z pytań i odpowiedzi są oczywiste, a niektóre z odpowiedzi są znane chyba tylko autorom. Trzy pierwsze osoby, które wypełnią prawidłowo minimum 30 procent testu, otrzymają roczną prenumeratę "Czasu Kultury" (właściwie powinno być odwrotnie - ci, którzy odpowiedzą najgorzej, otrzymują prenumeratę, żeby poprawić swoje wyniki). Sama forma testu też jest swoistą artystyczną zagadką, bo zawiera w sobie pytanie dodatkowe: dlaczego pytań w teście Mirosława Bałki jest 190? A można zadać jeszcze jedno pytanie: kto ma szansę na nagrodę w formie prenumeraty? Odpowiedź: bohaterowie wideo "Rodzina" grupy Azorro, kolejnej pokazywanej na wystawie pracy. Lekko absurdalna, zabawna parodia rodziny spędzającej czas wolny ze sztuką i prześcigającej się w prezentowaniu swojej znajomości jej historii - taki rodzinny czas kultury.

Atrakcyjność ciekawych skądinąd prac zebranych w Arsenale spada na łeb na szyję przez niedbałe podanie. Wystawa "Czasu Kultury" przypomina swoją formą skromne, okładki pierwszych numerów "Czasu Kultury" - czarno-białe, na tanim papierze, szybko blaknące. Zawsze bardziej istotna była tu treść niż forma, ale dzisiaj "Czas Kultury" kusi atrakcyjnymi, kolorowymi okładkami, a wizualnemu uczczeniu 20-lecia zabrakło po prostu odpowiedniej oprawy technicznej.

Ekspozycja w Arsenale, fot. J.K