Jerzy Lewczyński laureatem Nagrody im. Katarzyny Kobro

Artyści - artystom - to motto dorocznej Nagrody Kobro, przyznawanej od 2001 roku. Pomysłodawcami byli Nika Strzemińska, Georg von Kobro i Józef Robakowski.

Fundatorem -Dariusz Bieńkowski (początkowo wraz z bratem). Kapitułę nagrody każdorazowo stanowią artyści należący do różnych pokoleń, choć nie tzw. młodzi. W tym roku byli to Oskar Dawicki, Marta Deskur, Andrzej Różycki, Robert Rumas. Zawsze w skład ciała przyznającego nagrodę wchodzi ubiegłoroczny laureat (Krzysztof Wodiczko).

To grono postanowiło jednogłośnie przyznać Nagrodę Kobro 2007 Jerzemu Lewczyńskiemu.

Ceremonia wręczenia trwa zwykle cały dzień (sobota 8.12.07). Najpierw odbyła się uroczysta panichida (prawosławna msza za zmarłych). Następnie fundator zaprasza do siebie na spotkanie w otoczeniu dzieł jego kolekcji. Główna uroczystość wręczenia nagrody odbywa się w galerii Wschodniej w Łodzi. Składa się na nią wystawa prac (z kolekcji Dariusza Bieńkowskiego) i wykład laureata. Wieczór kończy wspólna kolacja.

W swoim wystąpieniu Jerzy Lewczyński przedstawił credo swojej pracy: nigdy niczego nie wyrzucać - należy gromadzić wszelkie ślady zanotowane w fotografii. Interesujące w tej postawie jest założenie, że, tak naprawdę nikt nie ma dość wyobraźni, by spojrzeć na dzisiejsze obrazy jutrzejszym okiem, powiązać je z jutrzejszym stanem świadomości. Dlatego Lewczyński całe życie zbierał fotografie, negatywy. W czasie wojny, gdy losy ludzkie ulegały wielu zawirowaniom, często znajdował fotografie. Ma ich dużo, kilkanaście tysięcy. Jednak wciąż są one unikatami. Gdy ogląda się je pojedynczo, są fascynujące i piękne. W masie są ważnym świadectwem czasu. Wciąż jednak stanowią materiał do ogarnięcia. Czy dziś ta zasada jest możliwa do zastosowania? Cyfrowa fotografia powoduje, że ilość produkowanych obrazów przekracza możliwości percepcji nawet tak cierpliwych i uważnych kolekcjonerów jak Lewczyński.

Jerzy Lewczyński laureatem Nagrody im. Katarzyny Kobro

Jednak jego kolekcja jest czymś więcej niż dokumentacją. To także prace konceptualne. Prace powstają przy zastosowaniu nadrealistycznej metody objet trouve i podnoszenia do rangi dzieła sztuki. Znalezione fotografie to jego fotografie - decyzja, świadomość, nałożone na znaleziony obraz są Lewczyńskiego i czynią z obrazu autorskie dzieła sztuki, niezależnie od wykonawcy. Często banalne, dokumentacje te stają się w ten sposób dziełami sztuki na temat epoki. Są to także metafotografie - mówią o sile i znaczeniu fotografii jako medium sztuki. Refleksji nad naturą i strukturą fotografii Lewczyński poświęca sporo miejsca w swojej twórczości - pokazuje fotografię (slajd) prześwietloną do białości, fotografię samego światła, a następnie w serii zdjęć poprzez różny stan widzialności schodzi do czerni.

Jerzy Lewczyński laureatem Nagrody im. Katarzyny Kobro

Inny obszar twórczości to fotografie poddane rozmaitym interwencjom: kolaże, zestawienia, tablice, powiązania obrazu z tekstem. To również konceptualne metody o szlachetnym dada-surrealistycznym rodowodzie. Jednak prace konceptualne, w których użyta zostaje fotografia, nie pozostają na poziomie analitycznym bądź strukturalnym - mają odniesienia dyskursywne. Właśnie anegdota jest kolejną warstwą tych fotografii - dyskursy, nie zawsze aktualne, pozostają dokumentem, śladem przeszłych, wygasłych dyskursów.

Kolekcja Dariusza Bieńkowskiego zawiera przykłady wszelkich sposobów podejścia do fotografii reprezentowanych w oeuvre artysty. Lewczyński zajmuje w kolekcji szczególne miejsce. Sama kolekcja prezentuje pewną świadomość sztuki współczesnej, co należy rozumieć jako osadzenie w historii sztuki i wskazanie w niej dróg, genezy tego, co aktualne. O tyle też jest to bardziej wartościowa kolekcja niż tzw. zachęty, które z założenia prezentują sztukę w oderwaniu od korzeni, co powoduje, że prace są zawieszone w próżni, podczas gdy sztuka jest ciągłością, nawet gdy jest ciągłością zmian. Kolekcja odważnie sięga po artystów współczesnych, co znaczy z kolei, że nie ma przymusu, by był w niej Sasnal. Są natomiast wybory, które mają uzasadnienie w historii sztuki. Częścią kolekcji są zbiory fotografii i prac medialnych (dvd). I w procesie (kolekcja jest procesem) ważną rolę odgrywa Lewczyński i jego fotografia, z jednej strony osadzona w tradycji awangardy 1 poł. XX wieku, z drugiej sięgająca do konceptualizmu lat 70. oraz uczestnicząca w dyskursach współczesności.

Jerzy Lewczyński laureatem Nagrody im. Katarzyny Kobro

Laureatami Nagrody Kobro są artyści uznani i znaczący dla sztuki poprzez swój dorobek ugruntowany historycznie, poprzez samą sztukę. Prawomocność ich sztuki jest potwierdzana przez dokonanie wyboru przez innych artystów - tych, dla których dany artysta również jest postacią ważną. Rywalem Lewczyńskiego do Nagrody Kobro był w tym roku Stanisław Dróżdż. Między tymi dwiema ważnymi postawami konceptualnymi wybrany został medalista - ten, który otwiera wiele dróg w sztuce współczesnej (reprezentowanych także w kolekcji Dariusza Bieńkowskiego).

Fot. dzięki uprzejmości organizatorów

Jerzy Lewczyński laureatem Nagrody im. Katarzyny Kobro

Jerzy Lewczyński laureatem Nagrody im. Katarzyny Kobro

Jerzy Lewczyński laureatem Nagrody im. Katarzyny Kobro