The Workshop of the Film Form 1970-1977, płyta DVD i katalog, Electronic Arts Intermix Nowy Jork 2004

: Function ereg() is deprecated in /includes/file.inc on line 649.

W Electronics Arts Intermix (EAI) w Nowym Jorku odbył się, w dniach 12-16 października 2004 roku, pokaz pod tytułem The Workshop of the Film Form 1970-1977 Early Film Work from Poland. Kuratorami byli Galen Joseph-Hunter i Łukasz Ronduda. Pokazowi temu towarzyszył katalog z tekstami kuratorów oraz Barbary London, Józefa Robakowskiego, Łukasza Rondudy i Lori Zippay oraz DVD z wyborem prac filmowych Warsztatu. Wydanie w Nowym Jorku płyty z pracami WFF oraz towarzyszącego jej katalogu, pokazującego działalność Warsztatu w kontekście międzynarodowego ruchu artystycznego jest wydarzeniem, którego wagi nie sposób przecenić. Na 60 minutowej płycie znalazło się dziesięć prac Józefa Robakowskiego, Pawła Kwieka, Wojciecha Bruszewskiego, Kazimierza Bendkowskiego i Ryszarda Waśko. Zamieszczony w katalogu tekst Łukasza Rondudy dokładnie przedstawia filmy wyprodukowane przez WFF w latach 1970-77. Barbara London pisze m.in. o tym, że prace Warsztatu zobaczyła pierwszy raz na Documenta 6 w 1977 roku, w momencie, gdy grupa zakończyła właśnie swoją działalność. Jej uwagę zwrócił wysoka profesjonalizm filmów Warsztatu, wykonanych na taśmach 35 mm, na które tylko niewielu artystów zachodnich mogło sobie pozwolić. Lori Zippay podkreśla z kolei równoległość działań WFF do ruchów artystycznych na początku lat 70. w USA.

Stworzony przez Warsztat model sztuki analitycznej penetrował przede wszystkim obszar mechanicznych środków rejestracji i transmisji i zdecydowanie odrzucał wszystkie próby włączania tego obszaru w kulturę słowa. W jednym z manifestów Warsztatu czytamy między innymi:
Odrzucamy również wszelkie inne użytkowe funkcje, wzięte spoza istoty kina, a więc: politykowanie, moralizowanie, estetyzowanie i bawienie widza. Niesłychanie różnorodna działalność Warsztatu miała według Ryszarda Kluszczyńskiego przede wszystkim charakter konceptualno analityczny, metadyskursywny (analiza dyskursów artystycznych i ich instytucjonalnych uwarunkowań) oraz transgresywny (przekraczanie granic między różnymi mediami) Józef Robakowski podkreślał, że badania relacji dźwięk - obraz , narzucanie struktur graficznych na kino, czy wideo były w praktykach WFF próbą krystalizacji świadomości. Eksperymenty z nowym medium przyniosły z kolei zainteresowanie strategiami telewizyjnymi i funkcjonowaniem jej społecznej percepcji, podejmowany był też problem manipulowania percepcją i emocjami człowieka oraz zagadnienie zderzenia technologii z funkcjami biologicznymi. Dla Robakowskiego największą wartością pracy w Warsztacie było dążenie do rozpoznania języka mediów i kreowanie znaczeń jakie wnosi w naszą rzeczywistość technika TV oraz badanie struktury przekazów tworzonych na bazie tej techniki. Rok 1973 przyniósł pierwszą w Polsce realizację na taśmie wideo i pierwszą wideo instalację. Praca Pictures language została zaprojektowana przez Wojciecha Bruszewskiego we współpracy z poetą Piotrem Bernackim, który przedstawił ideę polegającą na tym by każdemu przedmiotowi rejestrowanemu w plenerze przyporządkować konkretną literę alfabetu. Jak wspomina Bruszewski, punktem wyjścia była informacja na temat transportu bagażu w liniach lotniczych LOT, znaleziona przypadkowo w jednym z czasopism. Artyści wygenerowali serię statycznych obrazów i panoramicznych ujęć, które odpowiadając poszczególnym literom alfabetu stały się nośnikiem informacji. Telewizyjny collage artystów z WFF miał równie ciekawy odpowiednik w pracy Global Groove, którą w tym samym roku stworzył Nam June Paik korzystając z telewizyjnego laboratorium stacji WNET w Nowym Jorku. Przedstawił w niej model artystycznej telewizji będącej syntezą obrazów z różnych źródeł.

Podkreślić należy, że nowojorska prezentacja i towarzyszące jej publikacja skupiły się w zasadzie na filmowym aspekcie działalności Warsztatu. Pamiętać jednak trzeba, że choć nazwa grupy sugerowała, że obszarem jej zainteresowania był przede wszystkim film, to dla Warsztatowców niemniej ważne było prowadzenie akcji multimedialnych, pisanie manifestów, organizowanie interwencji artystycznych i pionierskie w Europie Wschodniej eksperymenty ze sztuką wideo. Publikacja nowojorska ogranicza się do prezentacji artystów, których określa jako trzon grupy. Kuratorzy projektu dokonali selekcji wyodrębniając najbardziej kanoniczny dorobek grupy, dorobek najściślej związany z filmem, który akcentowała sama nazwa grupy. Inaczej nieco obszar artystycznej aktywności WFF zakreślał Ryszard Kluszczyński w katalogu historycznej wystawy grupy w CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie w 2000 roku. Wyróżniał kilka kręgów Warsztatu Formy Filmowej. Krąg pierwszy tworzyli artyści, którzy najsilniej zaangażowani byli w działalność grupy (Kazimierz Bendkowski, Wojciech Bruszewski, Paweł Kwiek, Antoni Mikołajczyk, Janusz Połom, Józef Robakowski, Andrzej Różycki, Ryszard Waśko), w kręgu drugim znajdowali się artyści, którzy współpracowali z Warsztatem krócej (tu między innymi wymienia się nazwisko Zbigniewa Rybczyńskiego), w kręgu trzecim Kluszczyński umieszcza ludzi, którzy prowadzili z warsztatem dialog artystyczny choć do grupy nie należeli (m.in. Zbigniew Dłubak, Andrzej Partum, Jan Świdziński). Wszystkie te kręgi wraz z rozwijającymi się wówczas galeriami autorskimi stały się częścią dynamicznej twórczej sytuacji, w której mogły ujawniać się nowatorskie działania Warsztatu. Choć przyjmuje się, że koniec działalności Warsztatu Formy Filmowej nastąpił po zbiorowym wystąpieniu na Documenta w Kassell w 1977 roku, idee powstałe w WFF na długo zdeterminowały poszukiwania artystyczne jego uczestników i miały znaczący wpływ na sztukę artystów multimedialnych kolejnych pokoleń.

Ambicją Warsztatowców było rozszerzanie możliwości sztuk wizualnych, obok aktywności artystycznej uprawiał także działalność teoretyczną i krytyczną. Ich koncepcje sztuki, choć nawiązywały do twórczości tak znanych polskich artystów jak Władysław Strzemiński, Katarzyna Kobro czy Karol Hiller, wydawały się w swoim czasie całkowicie nie do zaakceptowania przez znakomitą większość środowiska artystycznego. Działo się tak ponieważ, aktywność Warsztatu sprzeciwiała się poglądom królujących wówczas w Polsce autorytetów a znakomicie współbrzmiała z najbardziej poszukującymi nurtami sztuki współczesnej w Europie i w Stanach Zjednoczonych. Fakt ten przypomina dziś wydana w Nowym Jorku płyta i katalog, która dostępna będzie także w Polsce.

The Workshop of the Film Form 1970-1977, płyta DVD i katalog, Electronic Arts Intermix Nowy Jork 2004
The Workshop of the Film Form 1970-1977, płyta DVD i katalog, Electronic Arts Intermix Nowy Jork 2004