Wszyscy jesteśmy zanurzeni w strumieniach danych elektronicznych tak samo, jak zanurzeni jesteśmy w powietrzu. „Jeśli więc życie rzeczywiście stało się strumieniem danych, jakie nowe formy pomogą nam to zrozumieć?"1 - pyta Lev Manowich, przekonując, że przejście od modernizmu do informacjonizmu polega właśnie na przejściu od sztywnych form do swobodnego przepływu elektronicznych danych. Biorąc zaś pod uwagę rosnące znaczenie łączności bezprzewodowej, przestrzeń w której żyjemy - powietrze - staje się medium przepływu informacji, jednocześnie samo będąc informacją. Taki kontekst towarzyszy najnowszej pracy Dominika Lejmana zatytułowanej Klimatyzacja powszechna, którą zrealizował w Poznaniu w pokoju pewnej miejskiej willi z początku XX wieku.

Klimatyzacja powszechna/World Heatlines

Przy pomocy komputera i klimatyzatora Lejman zaaranżował swoisty newsroom, do którego bezprzewodowo - z powietrza - dochodziły informacje ze świata i po odpowiedniej obróbce były emitowane w postaci nawiewu. Umożliwiał to program komputerowy przeszukujący internetowe serwisy informacyjne takie jak np. CNN, BBC, AFP, Reuters, Market Watch, wychwytujący słowa wskazujące na wzrosty i spadki dotyczące najróżniejszych dziedzin życia, co dalej przekładało się na dynamikę temperatury powietrza nawiewanego przez klimatyzator. Spadki rejestrowane w rozmaitych dziedzinach (ceny, umieralność, wydobycie, bezrobocie, liczba ofiar, etc.) obniżały temperaturę powietrza, wzrosty natomiast odpowiednio ją podwyższały. W taki oto sposób pokój starej willi uwrażliwiony został na globalne newsy, które miały realny wpływ na jego przestrzeń wypełnioną materią powietrza.

Przeciwnie do typowej sytuacji klimatyzowanej przestrzeni, w której utrzymywane są pewne warunki całkowicie niezależnie od sytuacji panującej na zewnątrz, przestrzeń jaką stworzył Lejman stała sie rodzajem wzbogaconej przestrzeni 2, w której ważną rolę odgrywały napływające z zewnątrz informacje. „Niewidzialne" strumienie danych mogą być traktowane przez artystów i architektów jak substancja, która „potrzebuje struktury, polityki i poetyki", uważa słusznie Manovich. Obecnie można więc mówić o „nowej niematerialnej architekturze przepływów informacyjnych wewnątrz fizycznej struktury" 3, a zatem architektura funkcjonuje jako hardware i software. Życie toczy się więc w tej podwójnie aranżowanej przestrzeni: twardej oraz tej wzbogaconej przez elektroniczne dane. Manovich przypomina, że tradycyjnie architekci tworzyli klimat wnętrz poprzez środki takie jak oświetlenie, dekoracje ścienne i sufitowe, etc., co w pokoju willi z początku minionego wieku wybranym przez Lejmana było wyraźnie odczuwalne, a nawet, w pierwszym momencie, dominujące. Architektoniczny software objawić mogł się dopiero dzięki elektronicznym urządzeniom, nie izolującym ale łączącym z tym, co na zewnątrz oraz „materializującym" dane z powietrza i dane jako powietrze (nawiew).

Klimatyzacja powszechna/World Heatlines

Zabieg Lejmana „materializował" więc i samo powietrze, uświadamiając, że nasza powietrzna przestrzeń życiowa nigdy nie jest pusta, a tzw. wolne powietrze nie istnieje. Wręcz przeciwnie, staje się ono coraz bardziej zatłoczone informacją, która nie zawsze jest pożądana, tak własnie jak temperatura nawiewu w klimatyzowanym newsami pomieszczeniu. Elektroniczne media, które w świecie globanego i lokalnego przepływu informacji powietrzenej pojawiły się zupełnie niedawno i obecnie dominują, nie wypierają jednak innych danych, które świadomie i nieświadomie ciągle odbierane są przez nasze ciała, jak i przez ciała innych form życia. Wrażliwi jesteśmy na temperaturę, zapachy, dźwięki, fale elektromagnetyczne, etc. Powietrze podlega jednak coraz większej kontroli i komercjalizacji, a klimat oznacza wielką politykę i wielkie pieniądze. Nie bez powodu więc praca Lejmana została zrealizowana w czasie trwania Konferencji Klimatycznej i w jej najbliższym, fizycznym, sąsiedztwie.

Dominik Lejman, Klimatyzacja powszechna/World Heatlines, pokaz zorganizowany przez Galerię Piekary poza jest siedzibą, Poznań 10-12.12. 2008

Fot. dzięki uprzejmości artysty

Klimatyzacja powszechna/World Heatlines

1. 1. Lev Manovich, „The Poetics of Augmented Space": http://www.manovich.net
2. 2. Manowicz definiuje wzbogaconą przestrzeń (augmented space) jako „przestrzeń fizyczną wypełnioną dynamicznie przepływającą informacją".
3. 3. Manovich, „The Poetics..."