Izabella Gustowska,"Sztuka trudnego wyboru", kuratorka: Aneta Marcinkowska-Muszyńska, Galeria Program, Warszawa, 31.03 - 22.0406

Instalacje video Izabelli Gustowskiej od zawsze oscylowały na pograniczu fikcji i rzeczywistości. Artystka niejednokrotnie starała się uchwycić w nich wszelkie efemeryczne zjawiska dotyczące czasu, przemijania, życia i śmierci. W ten sposób, jak sama mówi - mogła zapisać "momenty, które przychodzą"(1), a których często nie jesteśmy w stanie zarejestrować tak wyraźnie, jak może to zrobić kamera. Magiczne medium, którego kadr jest czymś na kształt zapisu ludzkiej codzienności.

Najnowsza realizacja Gustowskiej, zatytułowana "Sztuka trudnego wyboru" jest kolejną z cyklu "Life is a story", w którym artystka koncentruje się na mówieniu o otaczającej nas rzeczywistości, ale widzianej przez tkankę emocji, namiętności i pragnień. Prezentując kilkanaście różnych fragmentów z filmów, opowiada w ten sposób o miłości, pożądaniu, złości i smutku. Na całą wystawę złożyły się dwa identyczne filmy video, wyświetlane na przeciwległych ściany galerii oraz kilkanaście okrągłych, podświetlonych na zielono lihgtboxów z kadrami prezentowanych filmów. Takie zestawienie nieruchomych fotografii z płynnym i zmieniającym się obrazem wideo - charakterystyczne i dla wcześniejszych projektów Gustowskiej (Sen wodny, 1994; Źródło III, 1996) - interpretowane jest jako symboliczne zaznaczenie realności, której artystka przeciwstawia swój iluzyjny, metafizyczny świat.

Izabella Gustowska,"Sztuka trudnego wyboru", kuratorka: Aneta Marcinkowska-Muszyńska, Galeria Program, Warszawa, 31.03 - 22.0406

Płaszczyzna ekranu, na której pokazano filmy została podzielona na dziewięć okrągłych pól, na których widać było kilkanaście kolejno zmieniających się sekwencji. Wybrane ze słynnych filmów sceny ułożone zostały jakby przypadkowo, a łączyły je tylko konkretne emocje przedstawianych postaci lub też typ zachowań tych postaci. A zatem w tym samym momencie dziewięć różnych twarzy wyrażało śmiech, pożądanie, smutek czy prostu zwyczajnie rozmawiało przez telefon. Ta duża ilość scen i szybka częstotliwość zmieniającego się obrazu, powodowały że nie można było ogarnąć wzrokiem wszystkiego co działo się na ekranie, gdyż większość z tych zdarzeń przemijała niezauważalnie. To trochę tak, jak w życiu, gdzie często nie dostrzegamy wszystkiego co jest wokół nas, bo po prostu jest tego za dużo. A my sami nie umiemy dokonać wyboru, co tak naprawdę warte jest, aby się temu dokładniej przyjrzeć. Wielokrotnie decyduje o tym, po prostu przypadek. Wybranym krótkim fragmentom filmowym, towarzyszyły zawarte na ulotce krótkie komentarze, w których autorka zapisała skrawki emocji i migawkowe ujęcia myśli. Te niedokończone zdania są jednym z elementów składających się na ślady przeszłości, w których zarówno słowo, jak i obraz budują świat wspomnień. Instalację i projekcję przenikało - tak charakterystyczne dla prac Gustowskiej - zielone światło. Jego ogarniająca intensywność spowodowała, że przestrzeń galerii nabrała zupełnie innego wymiaru, widzowie znaleźli się jakby w dziwnym i odległym świecie. Takie odrealnienie przez kolor symbolizuje w słowniku Gustowskiej stan zawieszenia, który pozwala na wszystko spojrzeć z pewnego dystansu, i daje możliwość obserwacji bieżącej chwili. Artystka chętnie przyrównuje tę sytuację do momentu unoszenia ciała przez wodę, gdzie zostaje całkowicie odrzucona fizyczność, a człowiek znajduje się w dziwnym stanie, w którym wszystko przebiega jakby w zwolnionym tempie. To metaforyczne zanurzenie można odebrać jako rozmycie rzeczywistości, odrzucenie jej i wejście w stan, który pozwala przyjrzeć się przeszłości. "Chcę oddać stan zawieszenia, wodną przezroczystość świata, za którą zamierają gesty, rzeczy i słowa. [...] w której statyczna postać i przedmiot zawierają w sobie zapisany wcześniej ruch. [...] Osiągnąć ten stan, w którym przedmioty lewitują, gesty w zwolnionym ruchu trwają, słowa wibrują w przestrzeni. Świeci światło zielone, czasami jak mocny abstrakcyjny znak"(2).

Izabella Gustowska,"Sztuka trudnego wyboru", kuratorka: Aneta Marcinkowska-Muszyńska, Galeria Program, Warszawa, 31.03 - 22.0406

Instalacja Gustowskiej pokazuje życie jako zbiór wielu, rozgrywających się symultaniczne sytuacji i zdarzeń przypominających kadry z filmu, którego przekaz z upływem czasu blaknie i staje się tylko wspomnieniem. Czy te fragmenty ludzkiego życiorysu mogą fascynować czy są po prostu zwyczajne?

Wybrane przez artystkę urywki z różnych filmów, stały się w tym wypadku czymś na kształt cytatów z życia. Przedstawiona w ciągu kilkunastu minut tak duża ilość napięć, emocji, ale także tych najzwyklejszych, codziennych zdarzeń jest sugestywną, choć pozornie nieuporządkowaną opowieścią.

Izabella Gustowska,"Sztuka trudnego wyboru", kuratorka: Aneta Marcinkowska-Muszyńska, Galeria Program, Warszawa, 31.03 - 22.0406

Pokazuje to, że wszystko co niesie nasze życie to zbiór fragmentów wyrwanych z większych całości. Całości, która nadal trwają i przez to chyba nigdy nie przestaną fascynować.

Izabella Gustowska,"Sztuka trudnego wyboru", kuratorka: Aneta Marcinkowska-Muszyńska, Galeria Program, Warszawa, 31 marca - 22 kwietnia 2006

1. M. Jankowska, "Wideo, wideo instalacja, wideo performance w Polsce 1973 - 1994. Historia, artyści, dzieła", Warszawa 2004, s. 145

2. Izabela Gustowska, Płynąc, katalog wystawy, Zachęta 1996, s. 40

Izabella Gustowska,"Sztuka trudnego wyboru", kuratorka: Aneta Marcinkowska-Muszyńska, Galeria Program, Warszawa, 31.03 - 22.0406