Paryski "Czerwony Dom", albo wizje świata video

: Function ereg() is deprecated in /includes/file.inc on line 649.

Symbolika czerwieni w architekturze miejskiej jest niedwuznaczna. W przypadku Paryża nazwa "la maison rouge" kojarzyć się powinna jednak ze sztuką współczesną, a przede wszystkim z instalacjami video najmłodszej generacji. Obchodzący w czerwcu swą drugą rocznicę istnienia "czerwony dom" powstał z inicjatywy prywatnej fundacji Antoine'a de Galberta. Organizuje on na zmianę wystawy tematyczne oraz prezentacje kolekcji prywatnych. Do tej pory zobaczyć można było: "Intymnie, kolekcjoner za drzwiami" (L'intime, le collectionneur derriere la porte); "Central Station - kolekcja Haralda Falckenberga" (Central Station - collection Harald Falckenberg) i "Arnulf Rainer i jego kolekcja sztuki prymitywnej" (Arnulf Rainer et sa collection d'Art Brut). Aktualnie "la maison rouge" pokazuje "Wizję świata" (Une vision du monde) - wybór prac video ze zbiorów Isabelle i Jean-Conrada Lemaitre. Wystawa ta powstała jako rodzaj komentarza do tego, co zamieszkała w Londynie para Francuzów wybrała z prac wideo w rezultacie własnych wieloletnich podróży.

Mieszkając czasowo w Stanach Zjednoczonych, Hiszpanii, Wielkiej Brytaniin i przemieszczając się między Egiptem, Libanem, Syrią i Hong-Kongiem doświadczali oni na własnej skórze różnic kulturowych. Sposoby rejestracji tych odmienności za pomocą filmów video zaczęły ich zajmować od połowy lat 90. W skład ich zbiorów weszły początkowo prace artystów o światowej renomie, jak Steve McQueen, Marc Wallinger, Tacita Dean czy Wolfgang Tillmans. Stopniowo jednak kolekcja zaczęła ewoluować w kierunku gromadzenia filmów również mniej znanych twórców.

W ramach "Wizji świata" zobaczyć można prace młodych artystów (roczniki 60. i 70.) z całego świata. "Une vision du monde" podzielona została na trzy części - "Poetyka świata" (Poetique du monde) z pracami m.in. Sebastiena Diaza Moralesa i Isaaca Juliena, "Estetyka wymiany" (Esthetique de l'echange) prezentująca oprócz Marka Wallingera m.in. Zineba Sedirę oraz "Polityka Innego" (Politique de l'Autre), reprezentowana m.in. przez Tacitę Dean. Praca Dean, "Gelert" (1998), przypomina bardzo "Łaźnię" Katarzyny Kozyry: starsze kobiety zażywają kąpieli w pięknych secesyjnych wnętrzach łaźni budapesztańskiego hotelu Gellert. U Dean punktem odniesienia dla video nie jest jednak Ingres (jak u Kozyry), lecz Lucas Cranach ze swym malowidłem "Fontanna Młodości", w którym Wenus króluje pośród starszych dam, odnajdujących na nowo swą urodę.

Tacita Dean, "Gelert", 1998
Tacita Dean, "Gelert", 1998

W "Wizjach swiata" Polskę reprezentuje Artur Żmijewski. Jego "Lisa" (2003), to poruszający film o spotkanej w Jerozolimie Niemce, uważającej się za wcielenie zamordowanego w obozie koncentracyjnym dwunastolatka. Niewiarygodność opowieści młodej kobiety i zarazem całkowita wiarygodność sposobu opowiadania sytuuje oglądającego w ambiwalentnej pozycji nie-wierzącego. Dokument ten z jednej strony dotyczy kwestii politycznych, z drugiej - tożsamości narodowej i poszukiwania własnego miejsca.

Artur Żmijewski,  "Lisa", 2003
Artur Żmijewski, "Lisa", 2003

Jedną z najbardziej brutalnych wizualnie prac jest "Barbed Hula" (2002) młodej artystki z Izraela, Sigalit Landau. Naga kobieta (Landau), filmowana od szyi do ud, kręci wokół talii kółko hula hoop, na tle falującego morza. Wideo to, nagrane na plaży na południe od Tel Awiwu, bez znajomości kontekstu politycznego, uznać by można za pornograficzne. W poprzek takiej interpretacji staje jednak fakt, że hula hoop owinięte zostało drutem kolczastym. Ponieważ jest to rodzaj drutu używanego do zaznaczania linii demarkacyjnych na granicy izraelsko-palestyńskiej, zatem hula hoop przyjmuje zupełnie inną funkcję i daje się także czytać także jako korona cierniowa a rebours.

Sigalit Landau, "Barbed Hula", 2002
Sigalit Landau, "Barbed Hula", 2002

Całkowicie odmienny charakter ma praca "Kings of the Hill" (2004) innej przedstawicielki Izraela - Yael Bartany. Dokumentując (odbywające się zresztą również nad morzem w pobliżu Tel Awiwu) zawody samochodów terenowych, Bartana krytycznie komentuje obraz nowego społeczeństwa żydowskiego: zawody mają miejsce w weekend, w czasie szabasu, który zastąpiony został wzorcami spędzania czasu wolnego, przejętymi z konsumpcyjnej kultury Zachodu.

Krytyką kultury amerykańskiej jest z kolei obraz "Memory Bucket" (2003) brytyjskiego artysty, Jeremy'ego Dellera o dwóch miastach stanu Texas: Waco, gdzie armia amerykańska zaatakowała w roku 1993 sektę davidiensów (akcja ta pochłonęła osiemdziesiąt ofiar) i Crawford, gdzie George W. Bush ma swą prywatną rezydencję. Wizyta Busha w Crawford przedstawiana jest z perspektywy pracowników tamtejszego MacDonalda. Oprócz formy wywiadu, Deller wykorzystuje dla uwiarygodnienia filmowego przekazu również fotografie i plakaty, nadając filmowi charakter pseudo-dokumentu.

Najstarszą spośród prezentowanych prac są "Territories" z 1984 roku. Zaledwie dwudziestoczteroletni wówczas artysta z Londynu, Isaac Julien, pokazuje starcia z policją ze swego rodzinnego miasta podczas demonstracji przeciwko wszelkim formom rasizmu. Jego film stanowi krytykę niby-obiektywnych dokumentów produkowanych przez BBC. Julien, stosując charakterystyczny dla przekazów telewizyjnych komentarz narratora zewnętrznego, rozrywa formę dokumentalnej wiarygodności, nakładając na siebie poszczególne ujęcia. Temu wizualnemu samplingowi towarzyszy oprawa muzyczna, charakteryzująca społeczeństwo angielskie lat 80., z jego niejednoznacznymi podziałami na rasy, klasy i seksualności.

Isaac Julien,"Territories",1984
Isaac Julien,"Territories",1984

W nieco innej stylistyce, przy analogicznym wykorzystaniu montażu, pracuje zamieszkały w Meksyku argentyński artysta, Sebastian Diaz Morales. W pierwszej części jego "The persecution of the white car" (2001) kamera śledzi tytułowe białe samochody przemierzające miasto. Posługując się materiałem filmowanym podczas licznych podróży, Morales tworzy doskonale funkcjonujący wizualnie kolaż całkowicie odmiennych stylistycznie obrazów, oddając różną atmosferę miejsc. Intergralność tej pracy zachowana zostaje dzięki komentarzowi z offu, dotyczącemu medium filmowego oraz przynależności do konkretnej przestrzeni. Podobnie jak ten film, cała kolekcja Lemaitre'ów wynika z nomadycznej postawy jej autorów.

"Une vision du monde"; kurator: Christine Van Assche (dział nowych mediów Centrum Pompidou), la maison rouge, Paryż, 19.02.-14.05.2006 www.lamaisonrouge.org
Prezentowani artyści: Yael Bartana, Emily Jacir, Jennifer Allora, Guillermo Calzadilla, Sigalit Landau, Zineb Sedira, Aernout Mik, Jeoren de Rijke and Willem de Rooij, Tacita Dean, Sebastian Diaz Morales, The Atlas Group/ Walid Raad, Fikret Atay, Jeremy Deller, Isaac Julien, Gillian Wearing, Rachel Reupke, Artur Żmijewski, Christian Marclay, Nikolaj Bendix Skyum Larsen, Matthias Mueller, Mark Wallinger, Mario Garcia Torres, Joao Onofre, Yang Fudong, Hassan Khan, Deimantas Narkevicius
Wystawa pokazywana w specjalnej aranżacji zaprojektowanej przez Bureau des mesarchitectures
Ilustracjae dzięki uprzejmości la maison rouge

Sebastian Diaz Morales, "The persecution of the white car", 2000
Sebastian Diaz Morales, "The persecution of the white car", 2000