BUCKMINSTER FULLER, NON-SYMMETRICAL TENSION- INTEGRITY STRUCTURES, PATENT 3866366, 1981 R. (ZDJĘCIE UDOSTĘPNIONE PRZEZ CARL SOLWAY GALLERY, CINCINNATI, OHIO USA). Z KOLEKCJI GRAŻYNY KULCZYK.
Wyniki odkryć naukowych ubiegłych dwóch stuleci miały zapewne o wiele głębszy i szerszy wpływ na sposób postrzegania istoty ludzkiej przez samą siebie, jej miejsca w wielowymiarowym otoczeniu oraz świadomości ogromu wszechświata niż odkrycia geograficzne i inne akty poznania dokonane wcześniej. Wpływ odkryć naukowych w wieku dwudziestym na ewolucję poszczególnych dziedzin aktywności gatunku ludzkiego był uświadamiany niemal natychmiast po ich zaistnieniu, a złożoność zaobserwowanych interakcji jest stale przedmiotem wielu wnikliwych opracowań. Praktyczne zastosowania wyników badań naukowych doprowadziły do niezwykle dynamicznych zmian technologicznych i ogromnego zwiększenia efektywności działań materialnych całych społeczeństw. Rezultaty badań naukowych w wieku dwudziestym, podobnie jak w okresach wcześniejszych, wpływały na powstawanie i ewolucję kierunków w sztuce.

Architektura jest tą dziedziną sztuki, w której niezmiernie istotnym jest społeczny charakter jej tworzenia, a wiedza naukowa i inżynierska projektanta umożliwia prawidłową realizację dzieł architektonicznych. Wybitny amerykański architekt Richard Buckminster Fuller należy do wąskiego grona pionierów nowatorskich zastosowań struktur inżynierskich we współczesnej architekturze. Unikatowość jego działań polegała m.in. na bezpośrednim eksponowaniu konstrukcji nośnej w formie architektonicznej projektowanego obiektu. Najbardziej spektakularnymi jego dziełami są jedno- i wielowarstwowe kopuły geodezyjne. Odpowiednio dobrane matematyczne reguły podziału sfery wyznaczają lokalizację wszystkich elementów systemu konstrukcyjnego i determinują klimat plastyczny takiego obiektu. Zatem system konstrukcyjny, bez jakichkolwiek pośrednich dodatków czy dekoracji, buduje tu wprost formę architektoniczną obiektu. Znaczącym jest fakt, że kopuły geodezyjne wzbudzają zainteresowanie i niemal bezapelacyjny zachwyt oraz akceptację takiej architektury niezależnie od poziomu wykształcenia jej odbiorców i kręgu kulturowego, w którym zostały wzniesione. Może to świadczyć o tym, iż przesłanie i kontakt intelektualny między twórcą i odbiorcą dzieła odbywa się na poziome elementarnych doznań każdej istoty ludzkiej. Uniwersalna efektywność tego sposobu budowy struktury nośnej jest potwierdzona obiektami występującymi w naturze i to zarówno w skali makro jak i mikro. Do najbardziej spektakularnych należą szkielety kostne różnych rodzajów radiolarii, będących składnikami planktonu morskiego. W wyniki dokładnych badań odkryto niedawno, że efektywność ekonomiczna tych tworów natury jest nieco większa niż istniejących rozwiązań inżynierskich, co jest wynikiem nieznacznego odstępstwa od zasad symetrii w ostatnim etapie kreacji struktury nośnej. Zaobserwowane tu prawidłowości stały się inspiracją dla usprawnień technicznych w architekturze i budownictwie.

LORIS GREAUD , FRAGMENT INSTALACJI „NOTHING IS TRUE EVERYTHING IS PERMITTED”, 2007 R. (ZDJĘCIE UDOSTĘPNIONE PRZEZ ARTYSTĘ/ GALERIA YVONE LAMBERT, PARYŻ). Z KOLEKCJI GRAŻYNY KULCZYK.

W naukach podstawowych i obszarach działań interdyscyplinarnych przyjmuje się, że pojęcie „symetrii" jest fundamentalnym i wspólnym pojęciem dla wszystkich dziedzin ludzkiego poznania. W odróżnieniu od zazwyczaj trywialnie pojmowanego terminu geometrycznego symetria jego prawidłowe znaczenie zostało zdefiniowane już dawno przez uczonych oraz filozofów starożytnej Grecji i w uproszczeniu stwierdza ono, iż jeśli w jakimś chaosie można wyróżnić jakąkolwiek prawidłowość, to jest to właśnie symetria. Pochodząca z tego czasu sentencja mówiąca, iż Pan Bóg jest Wielkim Geometrą określającym wszelkie reguły zachęciła Platona do przypisania abstrakcyjnych znaczeń dla grupy wielościanów foremnych. Jednym z nich jest dwudziestościan foremny, który składa się z największej możliwej liczby ścian będących trójkątami równobocznymi. Magnetyczny powab tej bryły jest uzasadniony, podświadomie obserwowanym, złotym podziałem istniejących w proporcjach odpowiednich par jego krawędzi i wewnętrznych cięciw. Bryła ta była podstawą dla opracowania związków miarowych większości kopuł geodezyjnych zaprojektowanych przez R.B. Fullera i jego współpracowników. Obraz tej bryły jest także spektakularnym zwieńczeniem utworów filmowych i innych instalacji plastycznych młodego i wyróżniającego się już artysty francuskiego Lorisa Greaud. W poruszającym utworze pt. „Bucky" widoczne są analogie do dzieła wybitnego reżysera amerykańskiego Stanley'a Kubricka pt. „Odyseja kosmiczna 2001". W dziele Greaud przekaz posłania twórcy dokonywany jest w odmienny, bardzo subtelny i intelektualnie wysublimowany sposób. Pojawiające, się w chaosie surowego otoczenia, sygnały lub promienie świetlne odbierane są początkowo jako przypadkowe, jednak z biegiem czasu widz zauważa pewne prawidłowości obserwując projekcję wzoru dwudziestościanu foremnego na obrazie nocnego nieba. Promienie świetlne można interpretować jako porcje informacji lub nawet jako elementy tworzonej właśnie świadomości obserwatora pozwalającej mu na poznanie rzeczywistej struktury otoczenia i efektywny z nim kontakt. Tło dźwiękowe tego oraz innych utworów filmowych jest zróżnicowane oraz dostosowane do założonej koncepcji przekazu plastycznego i znaczeniowego. Perforacje, pojawiające się w innych instalacjach plastyczno-medialnych, Greaud uwydatniają naturę geometryczną wybranych brył oraz sugerują korpuskularny charakter zjawisk wykorzystywanych w ich percepcji.

LORIS GREAUD , VIDEO DOKUMENTACJA PROJEKTU „BUCKY”, 2007 R. (ZDJĘCIE UDOSTĘPNIONE PRZEZ ARTYSTĘ/ GALERIA YVONE LAMBERT, PARYŻ)

Niektóre aranżacje strukturalne Lorisa Greaud w sposób swobodny stosują zasady kształtowania przestrzennych struktur prętowych, co jednak nie przeszkadza w budowaniu unikatowej, „konstrukcyjnej" atmosfery lub klimatu otoczenia, w którym twórca jest aranżerem i moderatorem zdarzeń odbywających się z udziałem poinstruowanych uprzednio uczestników oraz nieświadomych istniejącego planu widzów, którzy zapewne w końcu zdają sobie sprawę, że przez swoją obecność stają się integralną częścią wydarzenia artystycznego.

Zaskakujące stwierdzenie Lorisa Greaud wypowiedziane w jednym z wywiadów, że nie pragnie on być już artystą należy rozpatrywać w kontekście wzajemnych relacji między różnymi działaniami wynikającymi z przesłanek naukowych, dających w wyniku rozwiązania utylitarne, które jednak mogą być rozważane i oceniane w kategoriach wyłącznie artystycznych. Dobrym na to przykładem są niedawne osiągnięcia w dziedzinie fizyki. Specyficzne rozmieszczenie atomów w niektórych izotopach węgla sprawia, że odznaczają się one unikalnymi własnościami nadprzewodnictwa wysokotemperaturowego i stosowane są w nanotechnologiach. Tym charakterystycznym przestrzennym konfiguracjom upakowania atomów nadano miano fullerenów na cześć najwybitniejszego twórcy kopuł geodezyjnych. Wzory takich struktur fizycznych posiadają immanentne walory plastyczne, niezależne od rozpatrywanego kontekstu, dzięki czytelnemu, geometrycznemu rozmieszczeniu składników, których uporządkowanie podlega bardzo prostym i fundamentalnym zasadom matematyki. Stąd wzajemne interakcje między nauką i sztuką mogą być niewyczerpanym źródłem inspiracji zarówno dla artystów jak i naukowców.

Tekst pochodzi z katalogu do wystawy w Art Stations. 

LORIS GREAUD , FRAGMENT INSTALACJI „NOTHING IS TRUE EVERYTHING IS PERMITTED”, 2007 R. (ZDJĘCIE UDOSTĘPNIONE PRZEZ ARTYSTĘ/ GALERIA YVONE LAMBERT, PARYŻ). Z KOLEKCJI GRAŻYNY KULCZYK.

OPIS: BUCKMINSTER FULLER STRUKTURY GEODEZYJNE-MONOHEX, Z PORTFOLIO „INVENTIONS: TWELVE AROUND ONE", 1981 EDYCJA 50/60. (ZDJĘCIE UDOSTĘPNIONE PRZEZ CARL SOLWAY GALLERY, CINCINNATI, OHIO USA). Z KOLEKCJI GRAŻYNY KULCZYK.