Pierwsza bitwa odbyła się w marcu 2008 roku w Ostrowcu Świętokrzyskim pod hasłem Poligon. W niewielkim, siedemdziesięciotysięcznym mieście wystawiliśmy swoje prace w przestrzeni publicznej. Błahej i banalnej, na ziemi „nie świętej", czyli w barze, w sklepie z tanią odzieżą, w salonie meblowym, w mieszkaniu prywatnym, etc. Całą akcję zakończył finisaż w ostrowieckiej galerii Uwaga schody (05.04.2008). Tą akcją przełamaliśmy mit galerii jako „ziemi świętej" i wystawiliśmy swoje prace w „naturalnym" środowisku dzieł sztuki. Zamiast czekać, aż odbiorcy pofatygują się na wystawę, sami pofatygowaliśmy się z wystawą bezpośrednio do odbiorców. Przywiezione ze sobą prace przedstawialiśmy osobom chętnym „przyjąć" obraz do swojej przestrzeni życiowej, pod swój dach, do prywatnego mieszkania. Na tym właśnie polegało novum. Okazało się, że odbiorcy, tzw. zwyczajni ludzie, okazali zainteresowanie sztuką współczesną. Wystarczyło wyjść z galerii. Udowodniliśmy tym samym, że rezygnacja z białych ścian white cube nie umniejsza wartości dzieła.

Po pierwszym zwycięstwie przeszliśmy do walki w podziemiu artystycznym Białorusi i 28 czerwca 2008 roku w Mińskiej galerii Podzemka powołaliśmy do życia pierwszą mikrogalerię. Projekt nosi nazwę Microart 1:10 i jest rewolucyjnym/rewelacyjnym/ewolucyjnym pomysłem otwierającym bramę oddzielającą świat sztuki od świata publiczności. Microart 1:10 polega na tworzeniu makiet wnętrz galerii/muzeów w skali 1:10 oraz mikroreplik (w tej samej skali) istniejących prac artystów współczesnych. Każda mikropraca jest tworzona, numerowana i podpisana przez artystę, więc nie traci na wartości. Jest pełnym dziełem sztuki, tyle że w pomniejszeniu. Jest to również hołd złożony wielkiej osobowości - Marcelowi Duchampowi, który przecież tworzył pomniejszone repliki swoich prac w tzw. walizkach. Największym atutem tego projektu są małe rozmiary, które wynikały z warunków, w jakich przyszło nam pracować na Białorusi. Stały się odpowiedzią na trudności związane ze zorganizowaniem wystawy Strupka w kraju objętym reżimem. Makieta i złożone w kopercie mikroprace zostały z łatwością, bez dodatkowych kosztów wwiezione na teren Białorusi.

Pomysł ten okazał się niezwykle płodny: niskie koszty, mobilność dają możliwość wystawiania praktycznie wszędzie prac artystów współczesnych - wystarczy wykonać makietę wnętrza galerii, umieścić w niej prace w skali 1:10 i wystawić. Każdy może zostać właścicielem galerii, a jej otwarcie nie wymaga specjalnych zezwoleń, a co najważniejsze - działalność nie podlega cenzurze. Jest wyrazem wolności artystycznej, nieograniczonej swobody wypowiedzi. Do tej pory odbyło się już siedem odsłon projektu Microart 1:10 w całej Europie (Mińsk, Wolverhampton, Rogachev, Toulouse, Porto, Ateny, Kraków). Jest to idea międzynarodowa, która połączyła artystów chcących przełamać bariery white cube'a i upowszechnić sztukę współczesną, zdemitologizować ją, otworzyć ten hermetyczny świat. Jako Grupa Strupek otrzymaliśmy nagrodę w konkursie kuratorskim ukraińskiej fundacji Eidos w Kijowie przedstawiając Microart 1:10 jako nowy sposób promowania sztuki w społeczeństwie, które niekoniecznie jest nią zainteresowane. W swoich planach mamy już kolejny międzynarodowy projekt: Expedition Art Festival, którego jedna część odbędzie się w Amazonas w Ekwadorze, a druga - pod nazwą Hejnał Expedition Art Festiwal - na Białorusi. W obu tych trudnych dla sztuki przestrzeniach chcemy przedstawić prace współczesnych artystów wbijając szpilki w przestrzeń galeryjną jak w laleczę voo-doo. Nowość w organizacji tych wydarzeń polega na łatwości spakowania całego festiwalu do walizki i wożeniu go po świecie.

We wszystkich naszych działaniach przejawia się pytanie o miejsce sztuki współczesnej w dzisiejszym świecie, o granice „świata sztuki" i sensowność sztucznego podziału na miejsca odpowiednie i nieodpowiednie, sacrum i profanum sztuki. Zaniepokojeni faktem, że sztuka współczesna odbierana przez większość naszego społeczeństwa jako niezrozumiała, a w najlepszym przypadku trudna, postanowiliśmy przełamać stereotypy, zburzyć mury opustoszałych galerii i wyjść ze swoimi ideami na ulicę. Zadajemy również pytanie o naturalne środowisko dzieła sztuki, o jego kontekst. Czy dzieło pozbawione białych, „świętych" murów sali wystawienniczej galerii traci na swojej wartości? Przecież to nie miejsce, a dzieło uświęca. Na tym właśnie polega moc sprawcza sztuki i na tym polega rola artysty, aby działał na ogół społeczeństwa, nie tylko na wyspecjalizowanych odbiorców. Poprzez penetrację przestrzeni publicznej walczymy o zrozumienie dla sztuki współczesnej. Nie chcemy pytać o to, co jest sztuką, a co nią nie jest. Chcemy dialogu, konfrontacji indywidualności artystycznych. Wraz z projektem Microart 1:10 otwieramy sieć osób „chętnych": każdy, kto chce, może otworzyć swoją mikrogalerię. Artyści na całym świecie mogą wymieniać się poglądami. Naszym celem jest pobudzenie kultury. Artysta jest wentylem społeczeństwa, jego bolączek, tożsamości, a sztuka powinna być zaangażowana. Stąd projekty realizowane na Białorusi jako pytanie o wolność. Działania Strupka nie ograniczają się do prezentacji projektów: dzięki nawiązaniu współpracy z różnymi instytucjami sztuki planujemy wydanie w przyszłym roku pierwszej historii białoruskiej sztuki XX wieku.

Grupa zawiązała się dwa lata temu, powstała na gruncie przyjaźni i wspólnych zainteresowań. Nazwa jest skrótem od Stowarzyszenia Turpistycznych Racjonalistów Ukierunkowanych Prawidłowo (ewentualnie KUPA, czyli Kulturalne Ugrupowanie Patriotycznych Anarchistów). Powstała spontanicznie jako reakcja na coraz bardziej zawiłe słownictwo funkcjonujące w świecie sztuki, niezrozumiałe dla większości potencjalnych odbiorców. Do naszej grupy należą przede wszystkim studenci akademii sztuk pięknych oraz filozofii i doskonale zdajemy sobie sprawę, że jesteśmy na początku swojej drogi twórczej. Chcemy zostawić ślad naszej wędrówki, budować sieć kontaktów pomiędzy artystami, instytucjami sztuki i jej odbiorcami, a poprzez działania lokalne tworzyć międzynarodową społeczność osób przyjaznych sztuce współczesnej. Jesteśmy grupą osób chętnych i chcących pobudzić życie kulturalne wszędzie, gdzie to możliwe.

W dniach 12.05-12.06.2009 przed Domem Handlowym Jubilat w Krakowie miała miejsce ukraińska wystawa projektu Microart 1:10 - w makiecie-miniaturze wybranych sal Bunkra Sztuki pokazano miniatury istniejących prac ukraińskich artystów: Anatolija Bielova, Dmitrija Ermolova, Zhanny Kadyrovej, Olexy Zhyrov-Manzheliy.

Więcej na ten temat: http://www.ha.art.pl/index.php?ShowWholeNews=228.

Zdjęcia czarno-biale Irena Kalicka
Zdjecia kolorowe Alena Trafimava