Bieżący, październikowy, numer "artmixa" poświęcamy przedstawianiu raka piersi w pracach artystycznych i tekstach kultury popularnej. W październiku częściej niż w innych miesiącach wspomina się o tej chorobie, ponieważ 17 października jest w Polsce Dniem Walki z Rakiem Piersi, zaś cały miesiąc nazwano Miesiącem Profilaktyki Raka Piersi. Idea narodziła się w Stanach Zjednoczonych, gdzie od połowy lat osiemdziesiątych obchodzi się National Breast Cancer Awareness Month (Narodowy Miesiąc Świadomości Raka Piersi).
Polska należy do krajów, gdzie stosunkowo mało uwagi w dyskursie publicznym poświęca się jeszcze chorobom nowotworowym - w tym rakowi piersi, pomimo, że dość aktywnie działają np. Stowarzyszenia Kobiet po Mastektomii i coraz częściej ukazują się w popularnych kobiecych czasopismach teksty na ten temat. W kulturze jest to temat wciąż wstydliwy, co dobitnie opisała, nieżyjąca już, Susan Sontag w eseju "Choroba jako metafora". Wskazała ona, że rak to choroba naszych czasów, z którą wiążą się metafory używane w innych dziedzinach życia (np. niepohamowany rozrost), sama zaś również obrasta w metafory z zakresu języka topografii czy wojskowości. Sontag wskazała też na kulturowe napiętnowanie osób chorych, a nawet obwinianie ich, obarczanie winą za swą chorobę. Jako choroba związana ze śmiercią, traktowana jest jako coś, co należy ukrywać, widzi się w niej "coś obscenicznego, coś złowrogiego, ohydnego, porażającego zmysły".
Może też dlatego temat ten wydaje się wciąż mało eksplorowany w krytyce artystycznej. Pojawia się jedynie marginalnie przy okazji omawiania sztuki danych artystów. Choroba nowotworowa i zmiana wizerunku po chemioterapii została przedstawiona przede wszystkim przez Katarzynę Kozyrę w jej pracy pt. "Olimpia" z 1996 roku. O wpływie choroby na twórczość pisano przy okazji omawiania sztuki Aliny Szapocznikow, której prace pt. "Nowotwory" wprost nawiązywały do destrukcji ciała wywołanej przez chorobę. Jeśli chodzi o sztukę zachodnią, przemiany, którym ulega trawione przez raka ciało, zobrazowały w poruszający sposób nieżyjące już Hannah Wilke i Jo Spence.
W aktualnym numerze "artmixa" prezentujemy grafiki Krystyny Kofty, która przyczyniła się do znacznego zwiększenia wiedzy na temat raka piersi w naszym kraju, dzięki odważnemu mówieniu o tej chorobie w mediach. Swoich grafik jednak dotychczas nie pokazywała. Są to intymne prace wyrażające lęki i obawy autorki. Przedstawiamy też fotografie Izabeli Moczarnej-Pasiek z wrocławskiego kalendarza Amazonek, które oscylują wokół dualizmu braku i pełni. Tekst na temat tych zdjęć uzupełniony jest o wywiad z Magdą Salamon, szefową wrocławskiego Stowarzyszenia Kobiet po Mastektomii, której zdjęcie otwiera omawiany kalendarz. Przypominamy analizę sztuki Aliny Szapocznikow, która poprzez swoją twórczość zmagała się z grozą własnej choroby nowotworowej, próbując ocalić przed nią pamięć i własną podmiotowość. Zapisem choroby są też prace Agnieszki Kłos z serii "Ubywanie", prezentowanym fotografiom towarzyszy komentarz ich autorki. Do tego numeru dodałyśmy również tekst Anny Szemplińskiej poświęcony św. Agacie, patronce kobiet po mastektomii oraz tekst analizujący sposoby przedstawiania raka piersi w czasopismach dla nastolatek, ponieważ ten - w potocznym rozumieniu dość egzotyczny w odniesieniu do młodych kobiet - temat pojawia się tu stosunkowo często. Pisanie o raku piersi i pokazywanie "go" w tekstach kultury popularnej jest ważne dla uwrażliwienia opinii publicznej na ten problem oraz dla odtabuizowania go.
Iza Kowalczyk, Edyta Zierkiewicz
Spis treści:
Edyta Zierkiewicz, Iza Kowalczyk, Wypowiedzieć niepokój: o pracach Krystyny Kofty
Iza Kowalczyk, Edyta Zierkiewicz, Ujawnić tabu - fotografie z wrocławskiego kalendarza Amazonek
Edyta Zierkiewicz, Kalendarz "do walki" z rakiem piersi. Rozmowa z Magdą Salamon
Iza Kowalczyk, Aliny Szapocznikow: oswajanie abjectu (rewizje)
Agnieszka Kłos, Ubywanie (prezentacje)
Anna Szemplińska, Święta Agata od Amazonek
Alina Łysak, Edyta Zierkiewicz, Sensacja, panika czy edukowanie? Postawy wobec raka piersi w czasopismach dla nastolatek
Ewa Toniak, Od tego nie uciekniesz....O codzienności w sztuce Olgi Wolniak i Bogny Gniazdowskiej (rewizje)
Gabriela Dragun, Z czego wyrasta drzewo świadomości?