Arno Rink i Nowa Szkoła Lipska

: Function ereg() is deprecated in /includes/file.inc on line 649.
 

Fenomen tzw. Nowej Szkoły Lipskiej wiązany jest dziś przede wszystkim z postacią Neo Raucha, którego prace osiągają zawrotne ceny na rynku sztuki współczesnej. Narodzinom tego fenomenu sprzyjał niewątpliwie początek lat dziewięćdziesiątych, kiedy po upadku muru berlińskiego młodzi artyści związani z Hochschule für Grafik und Buchkunst w Lipsku mieli w ofercie odpowiedni "towar" z postenredowską etykietką. W rzeczywistości ich prace nie stanowiły wyraźnego punktu odniesienia do historii podziału Niemiec, cechowały się raczej mieszanką figuracji, popartu, geometrycznej abstrakcji i socrealistycznego designu. Wybrali oni szkołę, która zaraz po odzyskaniu wolności w 1989 r. krytykowana była za hołdowanie komunistycznym ideom i za anachroniczny akademizm, które uosabiać miała tzw. Szkoła Lipska, uformowana w latach sześćdziesiątych. Twórczość młodszej generacji malarzy urodzonych w następnej dekadzie i studiujących na HGB została uznana za jej "nowe" wcielenie, któremu patronuje w pewnym sensie osobowość Raucha. Lipska uczelnia, a także stare przestrzenie poprzemysłowe stały się miejscami otoczonymi legendą. Tworzą najprawdziwszą artystyczną bohemę, której "mityczność" przyciąga młodych, stojących u progu kariery artystów. Tim Eitel, David Schnell, Tilo Baumgärtel, Christoph Ruckhäberle, Miryam Vlaming to już nazwiska, które od razu kojarzą się z sześciocyfrowymi cenami prac. Za ich malarskie wykształcenie, podobnie jak za wykształcenie Raucha, odpowiada emerytowany w 2005 r. przedstawiciel starej szkoły, Arno Rink. Wydaje się, że to właśnie on powinien zostać uznany za swego rodzaju patrona ich twórczości i nieformalnego twórcę fenomenu Nowej Szkoły Lipskiej.

A. Rink, Sam w Rosji, 1969, © VG-Bildkunst Bonn
A. Rink, Sam w Rosji, 1969, © VG-Bildkunst Bonn

A. Rink, Powstanie, 1985, Museum der bildenden Künste w Lipsku
A. Rink, Powstanie, 1985, Museum der bildenden Künste w Lipsku

A. Rink, Sam, 1980
A. Rink, Sam, 1980

A. Rink, Malarz i modelka, 1986/87, © VG-Bildkunst Bonn
A. Rink, Malarz i modelka, 1986/87, © VG-Bildkunst Bonn

A. Rink, A. w A., 1986, Galeria Schwind
A. Rink, A. w A., 1986, Galeria Schwind

Rink urodził się w miejscowości Schlotheim w Turyngii w 1940 r. W latach sześćdziesiątych pobierał nauki na Hochschule für Grafik und Buchkunst u Wernera Tübke, Hansa Mayera-Foreyta, Harry'ego Blume'a oraz Bernharda Heisiga. Stał się wówczas ważnym przedstawicielem wspomnianej Szkoły Lipskiej, a w latach siedemdziesiątych rozpoczął nauczanie malarstwa i grafiki. W 1979 uzyskał tytuł profesora lipskiej uczelni; w latach 1987-1994, kiedy sprawował funkcję rektora, twórczość malarska jego ucznia, asystenta, a w końcu i następcy - Neo Raucha - zaczęła zdobywać międzynarodową sławę. Wykształcił znaczną część artystów, należących dziś do Nowej Szkoły Lipskiej - nie bez przyczyny używa się określenia "uczniowie Rinka". Czy można zaryzykować tezę, że dzięki naukom pobieranym u jednego profesora twórczość malarzy młodszej generacji posiada pewną wspólną cechę?

Twórczość Rinka stanowi niewątpliwie pewien dialog z przedwojennymi prądami malarskiej awangardy - lokuje się między ekspresjonizmem i surrealizmem a enerdowską rzeczywistością socjalizmu. W jego pierwszych pracach najsilniej zaznaczyło się obrazowanie bliskie Neue Sächlichkeit Otto Dixa, Maxa Beckmanna i Georga Grosza. W przeciwieństwie do tematyki wielu obrazów owej trójki, malarstwo Rinka nie odwoływało się do konkretnych politycznych wydarzeń (bo nie mogło), ale prezentowało atmosferę powojennych, ponownie pogrążonych w ruinie Niemiec, prawdziwie surrealistyczną rzeczywistość NRD. Mogła ona sugerować wspomnienie krajobrazu Republiki Weimarskiej, tak dobrze znanego choćby z Opery za trzy grosze Bertolta Brechta - ciemną stronę wielkomiejskiego życia, świat drobnych kryminalistów, prostytucji, przemocy i biedy.

G. Grosz, Wsparcie społeczne, 1926, Nationalgalerie Berlin
G. Grosz, Wsparcie społeczne, 1926, Nationalgalerie Berlin

A. Rink, Wybory Miss, 1966, kolekcja prywatna
A. Rink, Wybory Miss, 1966, kolekcja prywatna

A. Rink, Śniadanie na polu, 1968
A. Rink, Śniadanie na polu, 1968

Wpływy klasycznego Neue Sächlichkeit w najbardziej wyrazisty sposób unaoczniają się w obrazie Wybory miss Rinka z 1966 r. - kobieta tam przedstawiona przypomina obiekt wyuzdanych sadomasochistycznych fantazji męskiej publiczności, atmosfera jest rodem z przedwojennego Nachtlokal. W innych jego pracach zmysłowa kobiecość już à la Marylin Monroe (potępianej, nawiasem mówiąc, w antyamerykańskich kampaniach NRD) zostaje zestawiona z typowo socrealistycznymi motywami - jak na przykład traktor, przysłaniający krajobraz wschodnioniemieckiej wsi i wypełniający niemal połowę obrazu Śniadanie na polu (1968), stanowiącego swego rodzaju dialog z arcydziełem Eduarda Maneta. Kobieta i kobiecość od samego początku stanowiły niezwykle ważny element w obrazach Rinka. Podobnie jak bliskie mu średniowieczne motywy z ducha niemieckiego ekspresjonizmu Der Blaue Reiter (Walka rycerzy, 1978). Typowe dla niego są też prace poświęcone wydarzeniom historycznym bliskim socjalizmowi - Komuna paryska, 1971; Hiszpania 1938, 1978.

Jego obrazy odzwierciedlające "nową rzeczowość" NRD i będące wyrazem najprawdziwszego surrealistycznego socrealizmu, swoistym powrotem do źródeł narodowych wariantów tradycyjnego ekspresjonizmu, stanowią niewątpliwie ważny punkt odniesienia dla twórczości Nowej Szkoły Lipskiej, reprezentowanej przez jej najbardziej rozpoznawalnych przedstawicieli - Raucha i Eitela. Dialog z tradycyjną awangardą malarską sprzed 1939 r. plus enerdowski design to elementy często obecne w ich pracach, przede wszystkim tego pierwszego. Płótna "uczniów Rinka" charakteryzuje nie tylko tematyka właściwa dla ich nauczyciela, ale też doskonałe opanowanie tradycyjnego malarskiego warsztatu: wnętrza, krajobraz, portret to obszary, w których odnajdują swój własny język. Nie tylko niezwykła wyobraźnia i oryginalność ujęcia, ale także akademickie wykształcenie z prawdziwego zdarzenia pozwaliły im osiągnąć niekwestionowany sukces.

A. Rink, Cień, 1995, Galerie Schwind
A. Rink, Cień, 1995, Galerie Schwind

N. Rauch, Demonstracja (2009)
N. Rauch, Demonstracja (2009)

A. Rink,  Hiszpania  1938, 1978, Nationalgalerie
A. Rink, Hiszpania 1938, 1978, Nationalgalerie

T. Eitel, Leżący, 2005, Galerie Eigen + Art
T. Eitel, Leżący, 2005, Galerie Eigen + Art

A jakie jest podejście samego Rinka do fenomenu Nowej Szkoły Lipskiej? Pytany o przyczynę odejścia z HGB w 2005 r. (zastąpił go Rauch) w wywiadzie udzielonym "Der Welt" (http://www.welt.de/print-welt/article169857/Ich_bin_feige_wenn_ich_vor_einer_leeren_Leinwand_stehe.html) powiedział, że ma dość całego zamieszania wokół młodej generacji malarzy określanych tym mianem. W jego przekonaniu slogan ten pojawił się z zewnątrz i mimo że początkowo stanowił pewien dobrze rozpoznawalny "znak towarowy", dziś służy nobilitacji twórczości ledwie uzdolnionych malarzy. Uznał, że ta prawdziwa Nowa Szkoła Lipska, o której czyta się niestworzone rzeczy, już się skończyła; szyld ten musi raz na zawsze zniknąć, a malarze powinni samodzielnie wypracowywać sobie pozycję w świecie współczesnej sztuki.

Jesienią 2010 otwarto monograficzne wystawy Rinka w Kunsthalle der Sparkasse w Lipsku i Galerie Schwind w Frankfurcie nad Menem z okazji 70. rocznicy urodzin artysty. Ich otwarciu towarzyszyła książka Arno Rink - Malerei und Zeichnung, wydana przez Karla Schwinda. Wystawy prezentowały przegląd jego najważniejszych prac od lat sześćdziesiątych po malowane już w XXI w. Były dobrą okazją do przekrojowej prezentacji płócien tego niemieckiego malarza, który dość rzadko organizował publiczne pokazy swoich prac. Być może staną się one dobrym sygnałem dla publicystów, dziennikarzy i krytyków którzy budują pewną legendę wokół Nowej Szkoły Lipskiej, aby wreszcie dostrzegli w Rinku świetnego artystę, a nie tylko "nauczyciela".