Roman Opałka (ur. 1931) to jeden z najbardziej znanych i cenionych polskich artystów na świecie. Jego twórczość malarska dokumentuje przemijanie czasu, a zarazem odzwierciedla fascynacje artysty. „Jestem przejęty czasem i jego upływem - mówi artysta - idea malowania czasu stała się moim programem, który zostanie zakończony wraz z moją śmiercią"1[1].

Opałka jest wybitnym artystą konceptualnym, mistrzem palety monochromatycznej i twórcą nowych głębi w przestrzeni całości i jedności dzieła. Mistyka, rytm oraz niuanse odcieni szarości i bieli, wraz z głosem wypowiadającym sekwencje liczb oraz fotograficznymi portretami artysty, składają się na serię, którą artysta rozpoczął 45 lat temu. Jest to jego najsłynniejsze, kontynuowane od 1965 roku, dzieło znane, jako Opałka 1965/1-

Artysta rozpoczął tę serię, wypełniając czarne tło szeregiem białych liczb, następnie kontynuował serię na szarym tle, które od 1972 roku jest stopniowo rozjaśniane wraz z równolegle postępującym rozbieleniem rzędów cyfr. Proces narastania szeregu liczb, które stopniowo zanikają na białym polu obrazowym w wyniku braku kontrastu, zapisywany jest także za pomocą nagranego głosu artysty. Element nagrywania jest więc nie tylko integralną częścią dzieła poprzez formę dokumentacji, jest także ważnym elementem strukturalnym, nadaje bowiem całości wymiar metafizyczny. Wypowiadane przez artystę na przestrzeni dekad sekwencje liczb, uwolnione z ram pola obrazowego, są dodatkowym dowodem przemijania czasu, a wraz z postępującym rozbieleniem - stają się niemalże jedynym dowodem ich istnienia na ukończonych ostatnio obrazach.
Postępujący proces narastania liczb (artysta przekroczył obecnie pułap 5 700 000) oraz postępujący proces rozbielenia płócien będziemy mogli zaobserwować podczas wystawy w Art Stations, stając w sercu słynnego Oktogonu Romana Opałki. Struktura Oktogonu zaprojektowana została tak, aby poddać widza doznaniu niuansów zmieniającego się natężenia monochromatycznej palety siedmiu obrazów. Mistyka konceptualna, jakiej doświadczamy, spotęgowana jest przez jaskrawo białe architektoniczne wnętrze.

Pokazowi Oktogonu obrazów towarzyszyć będzie równoległy pokaz Oktogonu fotografii - autoportretów malarza, wykonanych przez niego samego podczas pracy nad tą serią. Osiem portretów - wykonanych na przestrzeni wielu lat, specjalnie wyselekcjonowanych, stanowi kontynuację głębokiego doświadczenia egzystencjalnego, jakiemu zostaje poddany widz podczas zwiedzania tej części wystawy. Mistyka obrazów z pierwszej części zostaje zastąpiona przez realizm fotografii w drugiej. Zmieniające się wraz z upływem czasu rysy twarzy artysty w przedstawionym cyklu autoportretów dopełniają tego niezwykłego dzieła poświęconego procesowi przemijania. Stanowi to zarazem niezwykłą charakterystykę idei wystawy, iż tematyka i czystość przekazu zostają zachowane pomimo zmiany figuracji i medium dzieła sztuki w obu jej częściach.

Seria obrazów jest dziełem otwartym, tak zresztą jak seria fotografii, artysta bowiem cały czas kontynuuje swoją pracę. Jest to dzieło nieskończone, zmieniające się wraz ze swoim twórcą, poddanym nieubłaganej „chemii czasu".

Wkraczając na teren Oktogonu doznamy wyjątkowo rzadkiego doświadczenia: uchwycenia przemijania wycinka czasu oraz niepowtarzalnej pełni tej unikatowej drobiny trwania, zawieszonej w nieskończoności. Jest to niezwykła i pociągająca perspektywa, zapraszamy do jej przeżycia...

Prace zaprezentowane na wystawie pochodzą z Kolekcji Grażyny Kulczyk oraz z prywatnych zbiorów w Polsce.

Zdjęcia pochodzą z archiwum artysty.

Roman Opałka, Oktogon, 23.06-12.09.2010, Art Stations w Poznaniu

1. 1. Roman Opałka w Atlasie Sztuki (pol.). 2003-10-09