Na wystawie "sztuki książki", tej wystawie co od grudnia 2006 podróżuje po Polsce (www.bookart.pl), zwróciły moją uwagę trzy obiekty przypominające małe pakunki, które ich autorka - Małgorzata Szandała - nazwała "książkostki". Oglądając taką kostkę z różnych stron odnajdujemy słowa i znaki tworzące w sumie jakby kondensację zawartości książki, którą taka mała paczka mogłaby zawierać. Można również potraktować te obiekty jako trójwymiarowe wypowiedzi z dziedziny poezji konkretnej lub konceptualne rebusy nadające się do oglądu pojęciowego i tworzenia z nich nowych konstrukcji znaczeń.

Książkostki Małgorzaty Szandały

Zastosowana przez autorkę postać obiektów tekstowych o powściągliwej czarno-białej estetyce wskazuje na punkt, w którym strategia konceptualna stapia się w jedno z formułą poezji - oferuje lapidarność właściwą epigramatowi i skrót myślowy otwierający drogę wyobraźni. Bazując na tym punkcie Małgorzata Szandała zrealizowała też inny projekt, który na wspomnianej wystawie nie był przedstawiony. Umieszczała swoje książkostki w otwartej przestrzeni i fotografowała je w taki sposób, by kolejne kadry ukazując coraz to inne powierzchnie obiektów tworzyły rodzaj pojęciowej narracji. Każdy z kadrów odsłania jeden z aspektów idei książki, która cały czas pozostaje niewidoczna, bo widzimy tylko kolejne strony jej opakowania. Możemy też porzucić wyobrażenie ukrytej ksiązki i podążać za wizualnym tekstem jako samoistną wypowiedzią. Fotografie nie są kolejnymi stronami książki, zatem nie tworzą ciągu linearnego, możemy czytać je w innej kolejności.

Dla tej książkostki kluczowym wydaje się znak recyklingu.

Książkostki Małgorzaty Szandały

Książkostki Małgorzaty Szandały

Książkostki Małgorzaty Szandały

Inna książkostka dotyczy tematu czasu, ale niewerbalny znak * z pewnością nie jest w niej tylko ozdobnikiem.

Książkostki Małgorzaty Szandały

Książkostki Małgorzaty Szandały

Książkostki Małgorzaty Szandały

Książkostki Małgorzaty Szandały

Wreszcie kostka, którą można traktować jako podsumowanie poprzednich.

Książkostki Małgorzaty Szandały

Książkostki Małgorzaty Szandały

Książkostki Małgorzaty Szandały

Książkostki Małgorzaty Szandały

Przedstawione fotografie wykraczają poza funkcję dokumentacji, tworzą zapis kontekstów kontrapunktujących pojęciową konstrukcję. Przypomina to bardzo praktyki konceptualne z przełomu lat 60. i 70., np. Zdzisława Jurkiewicza "Czyste, białe płótno", ale jest w tym świeży powiew inwencji. Tego rodzaju strategię artystka stosuje z powodzeniem także w innych realizacjach wykorzystując nie tylko słowa, ale i proste układy znaków abstrakcyjnych umieszczanych na zasadzie efemerycznych sytuacji w postindustrialnych, zdegradowanych przestrzeniach.

Małgorzata Szandała ukończyła w 2002r. wydział grafiki krakowskiej ASP (filia w Katowicach), mieszka w Gliwicach. Jej prace prezentowane w ramach 8 Festiwalu Sztuki Książki "Czas" otrzymały wyróżnienie "Obiegu".

Grzegorz Borkowski