Spekulanci. Wcielenia i użycia realizmu w sztuce i filozofii

: Function ereg() is deprecated in /includes/file.inc on line 649.
Seminarium międzynarodowe
5-7 października i 15 grudnia 2012
ms2, ul. Ogrodowa 19

Uczestnicy: Jason Barker, Graham Harman, Tomasz Kozak, Paweł Mościcki, Alberto Toscano

Czy kredyt pieniężny może wytrzymać ciężar krytyki filozoficznej? Czy Karola Marksa można spotkać w rzeczywistości Matrixa? Czy abstrakcja może stać się konkretna? I co z tym wszystkim ma wspólnego proza Lovecrafta? Problemów tego rodzaju dotyczyć będzie trzydniowe seminarium poświęcone estetycznym i politycznym wątkom filozoficznych formacji realizmu spekulatywnego i neomarksizmu oraz towarzyszące mu spotkania, wykłady i projekcja - otwarte dla publiczności.

Współczesna filozofia ponownie konfrontuje się z widmem spekulacji. Interakcja ta przybiera różne formy, jednak w większości z nich pojawia się Alain Badiou jako myśliciel, który pozwolił nam ponownie myśleć w kategoriach realizmu ontologicznego. Intensywna seria spotkań ukaże wielowątkowość współczesnych sporów o takie pojęcia jak przedmiot, przygodność, potencjalność i wirtualność. Skojarzy również te pojęcia z tradycją marksizmu.

Realizm spekulatywny jest nurtem, który wyodrębnił się w ostatnim dziesięcioleciu w kontekstach filozofii francuskiej i brytyjskiej. Jego nazwa pochodzi od tytułu konferencji zorganizowanej przez Alberto Toscano w londyńskim Goldsmiths College w 2007 roku. Idee realizmu spekulatywnego dyskutowane są przez czołowych jego przedstawicieli w magazynach "Collapse" i "Speculations".

Między współczesnym neomarksizmem i realizmem spekulatywnym różnice są znaczące, jednak oba nurty wydają się faworyzować kategorię prawdy wobec postmodernistycznego relatywizmu. Różnicy można natomiast dopatrywać się w skrajnym antyhumanizmie spekulatywnych realistów oraz w deklarowanym przez nich powrocie do podstawowej funkcji filozofii, jaką jest praca na pojęciach. Niezwykle ważny wydaje się również fakt, że filozofowie ci szukają inspiracji również poza kanonem filozoficznym, odnajdując pożywkę w sztuce i literaturze współczesnej, np. w prozie H. P. Lovecrafta czy J.G. Ballarda.

Spotkania seminaryjne oraz otwarte wykłady prowadzone będą przez czołowe postacie współczesnej filozofii: Alberto Toscano - badacza idei komunizmu i pojęcia fanatyzmu, oraz Grahama Harmana - twórcę filozofii zorientowanej na przedmioty. Towarzyszyć im będą spotkania prowadzone przez Pawła Mościckiego, badacza pojęcia potencjalności, oraz Tomasza Kozaka, krytyka późnonowoczesnej kultury, a także pokaz filmu Jasona Barkera Marx Reloaded i spotkanie z autorem.

Językiem spotkań seminaryjnych prowadzonych przez autorów zagranicznych jest angielski.

Zapisy na spotkania seminaryjne: zapisy.seminarium@gmail.com Ilość miejsc ograniczona.

Wykłady autorów zagranicznych będą tłumaczone na język polski. Wstęp na wykłady i pokaz filmu jest otwarty.

Program:

5 października 2012 (piątek)

15.00 Paweł Mościcki, Przygodność sztuki, potencjalność historii, seminarium

Seminarium poświęcone będzie specyficznej relacji między potencjalnością i przygodnością we współczesnej filozofii oraz temu w jaki sposób relacja ta może wpływać na rozumienie historii. Kluczowym elementem w tej układance będzie sztuka jako miejsce refleksji nad przygodnością historii oraz praktyki, która pozwala inaczej w niej uczestniczyć.

18.00 Paweł Mościcki, Czy możliwa jest historia spekulatywna XX wieku?, wykład publiczny

Głównym tematem wykładu będzie miejsce historii w twórczości filozoficznej Alaina Badiou, a w szczególności sposób w jaki opisuje on ważne z politycznego punktu widzenia wydarzenia ubiegłego wieku. Wydaje się, że aby uczynić z historycznych zjawisk Wydarzenia odpowiadające jego wizji Prawdy musi on zrezygnować z tego, co określa historyczność jako taką, a więc przygodność. W trakcie wykładu, analizując zarówno jego książkę Wiek, jak i Hipotezę komunistyczną i Przebudzenie historii, prowadzący będzie się starał wskazać zalety i wady takiego podejścia, szanse i problemy jakie stanowi ono dla krytycznej historii ubiegłego stulecia.


6 października 2012 (sobota)

10.00 Alberto Toscano, Przygodność, konieczność i abstrakcja we współczesnej myśli francuskiej: przypadki Badiou i Meillassoux, seminarium

Seminarium dotyczyć będzie spekulatywnych i politycznych wymiarów dyskusji dotyczących nowości i modalności (możliwości, konieczności i przygodności) podejmowanej w nowych pismach Quentina Meillassoux oraz, w szczególności, jego zaangażowanie w filozofię Alaina Badiou. Podobnie jak w wypadku towarzyszącego wykładu na temat kredytu i krytyki, celem seminarium będzie określenie tego, co ta dyskusja może nam powiedzieć na temat współczesnej konfiguracji filozofii, abstrakcji oraz (krytyki) ekonomii politycznej.

14.00 Graham Harman, Notatki o międzyplanetarnej fikcji Lovecrafta / Lovecraft's Notes on Interplanetary Fiction, seminarium

Podczas seminarium zostanie poddany dyskusji krótki, ale ważny esej H.P. Lovecrafta "Kilka notatek o międzyplanetarnej fikcji". Mimo, że niektórzy krytycy umniejszają twórczość Lovecrafta do literatury brukowej, w tym eseju dokonuje on błyskotliwego rozbioru brukowego science fiction, który pozwala na bardziej ogólny wgląd w pracę literatury.

18.00 Graham Harman, Wyzwanie Lovecrafta / The Challenge of Lovecraft, wykład publiczny

Wykład ukaże podstawowe tezy ostatniej książki Grahama Harmana Weird Realism: Lovecraft and Philosophy. Wiele aspektów pisarstwa Lovecrafta okazuje się adekwatnych dla filozofii, a w szczególności ukazana przez niego trudna relacja między przedmiotami i ich właściwościami. Ta medytacja nad Lovecraftem pozwoli na wysnucie bardziej ogólnych wniosków.

7 października 2012 (niedziela)

11.00 Alberto Toscano, Kredyt i krytyka / Credit and Critique, wykład

Co stanie się z filozofią, jeśli kapitalizm, według słów zawartych w Anty-Edypie Deleuze'a i Guattari'ego, "przedstawia konkretność abstrakcji jako takiej"? Co stanie się z krytyką, zwykle postrzeganą jako praktyka, która odsłania konkretne relacje ukryte za hipostazowanymi abstrakcjami, jeśli to, co abstrakcyjne, jest realne? Wychodząc od teoretyzacji kredytu pieniężnego zawartej w Anty-Edypie oraz od aksjomatyki Mille Plateau, wykład rozważał będzie formułowaną w dziełach Deleuze'a i Guattariego nie-dialektyczną teorię prawdziwej abstrakcji. Teoria ta opiera się na związku między filozofią i ekonomią polityczną, która wypiera krytykę na rzecz ontologii. Anty-dialektyczne przeformułowanie marksowskiej teorii pieniądza zostanie przeciwstawione współczesnym próbom położenia kresu krytyce ekonomii politycznej.

14.00 Marx Reloaded, projekcja filmu Jasona Barkera i dyskusja z udziałem autora


Marx Reloaded
jest dokumentem, który bada użyteczność idei niemieckiego socjalisty i filozofa Karola Marksa dla zrozumienia globalnego ekonomicznego i finansowego kryzysu, który miał miejsce na przełomie 2008 i 2009 r. Kryzys wyzwolił najgłębszą globalną recesję od siedemdziesięciu lat i skłonił rząd USA do wydania ponad tryliona dolarów na ratunek systemu bankowego przed upadkiem. Do dnia dzisiejszego konsekwencje kryzysu w Europie i na świecie pozostają niejasne. Czy jednak powinniśmy zaakceptować kryzys jako niefortunny produkt uboczny funkcjonowania wolnego rynku? Czy może jest inne wyjaśnienie jego przyczyn oraz wpływu na nasze społeczeństwo, ekonomię i warunki życia w ogóle.

Marx Reloaded

obejmuje sekwencje animowane odwołujące się do trylogii filmowej Matrix. Zawiera wywiady z czołowymi myślicielami na temat marksizmu, w tym również z tymi, którzy są w czołówce renesansu popularności marksistowskich i komunistycznych idei. Zawiera on również wywiady z wiodącymi sceptykami tego renesansu oraz sekwencje animowane, które przedstawiają przygody Marksa w matrycy swoich własnych idei.

W filmie występują m.in.: Norbert Bolz, Micha Brumlik, John Gray, Michael Hardt, Antonio Negri, Nina Power, Jacques Rancière, Peter Sloterdijk, Alberto Toscano, Slavoj Zizek.

15 grudnia 2012 (sobota)

14.00 Tomasz Kozak, Potencjalność vs wirtualność. Meillassoux vs Ballard, seminarium

Pojęcia potencjalności i wirtualności zostaną wykorzystane do analizy eseju Żałoba, która nadchodzi - Bóg, który się zbliża Quentina Meullassoux oraz noweli Miejsce oczekiwania J.G. Ballarda. Oba teksty, zasadniczo odmienne, łączy namysł nad problemem metafizycznych oczekiwań dojrzewających w horyzoncie późnej nowoczesności.

17.00 Tomasz Kozak, Chaos czy poros?, wykład

Czy takie pojęcia, jak chaos Baudrillarda, chaosmos Deleuze'a czy hiperchaos Meillassoux nie prowadzą ku bliźniaczemu, ale zasadniczo odmiennemu pojęciu, jakim jest poros? Próba odpowiedzi na to pytanie skorelowana będzie z kluczowym pytaniem aksjologicznym: czy wyobraźnia człowieka późno-nowoczesnego wciąż może tworzyć wartości w ramach imaginarium chaosu, czy też powinna te ramy jak najszybciej rozmontować i skonstruować horyzont dla nowej praktyki estetyczno-społecznej? Możliwie scenariusze takiej dekonstrukcji zostaną omówione na przykładach wybranych z powieści i opowiadań J.G. Ballarda.

Jason Barker

- filozof, reżyser i scenarzysta filmu Marx Reloaded (2011). Autor książki Alain Badiou: A Critical Introduction (2002).

Graham Harman

- profesor filozofii i Associate Provost for Research Administration na Amerykańskim Uniwersytecie w Kairze. Autor wielu książek, z których ostatnią jest Weird Realism: Lovecraft and Philosophy (2012).

Tomasz Kozak

- artysta wizualny, eseista. adiunkt w Instytucie Sztuk Pięknych UMCS w Lublinie. Autor książki Wytępić te wszystkie bestie? (2010). Jesienią opublikowany zostanie jego kolejny projekt książkowy: dramaturgiczno-filozoficzna interpretacja Pornografii Witolda Gombrowicza, zatytułowana Akteon. Pornografia Późnej Polskości.

Paweł Mościcki -

filozof, eseista i tłumacz. Publikował artykuły i przekłady m.in. w "Principiach", "Sztuce i filozofii", "Arteriach", "Pamiętniku Literackim", "Res Publice Nowej", "Kresach", "Glissandzie", "Literaturze na Świecie", "Dialogu", "Teatrze". Członek zespołu "Krytyki Politycznej". Tłumaczył książki Alaina Badiou, Dereka Attridge'a, Slavoja Žižka, Jacquesa Rancière'a. Redaktor tomu Maurice Blanchot. Literatura ekstremalna (2007) oraz autor książki Polityka teatru. Eseje o sztuce angażującej (2008).

Alberto Toscano - wykłada na Goldsmiths, University of London. Jest autorem książki

Fanaticism: On the Uses of an Idea (2010) i redaktorem magazynu Historical Materialism.