Zwykło się uważać, że podejście do historii sztuki może być wyłącznie odtwórcze, bierne, zaś aktywna jest tylko twórczość nastawiona na "teraz". Tymczasem, jak dowodzi choćby J. Derrida w swoim fundamentalnym dla współczesnej sztuki tekście "Archive Fever", każde sięganie do historii jest pracą dla przyszłości. Zainspirowane tą rewizją oraz pracami feministycznych teoretyczek sztuki, w tym – Lyndy Nead, Griseldy Pollock, Ewy Toniak i Izy Kowalczyk, chciałyśmy zaproponować wydarzenie, które w syntetyczny, performatywny sposób przybliży dziedzictwo twórczości artystycznej kobiet. Okrągły stół artystek to sytuacja, w której konwersuje ze sobą kilka pokoleń najwybitniejszych przedstawicielek sztuki, w tym artystki żyjące oraz performerki, które wcielą się w role artystek z przeszłości. Taki był plan – ostatecznie udało się zaprosić jedną aktorkę, która odegrała Annę Bilińską-Bohdanowicz oraz teoretyczkę, która przemówiła w imieniu Olgi Boznańskiej. Za Katrzynę Kobro wypowiedział się Krakowski Chór Rewolucyjny, który wielogłosem wykonał Balladę Katarzyny Kobro autorstwa Jarosława Wójtowicza. Podczas akcji w Muzeum Narodowym w Krakowie wykonaliśmy ten utwór wraz z publicznością.

Barbara Sosenka, która analizuje kolekcję Muzeum Narodowego z perspektywy feministycznej, przypomniała nam o zapomnianej wystawie 34 prac artystek ze Stowarzyszenia Artystek Polskich, która odbyła się w Sukiennicach w 1899 roku oraz o wykluczeniu i instrumentalizacji kobiet tak w historii sztuki, jak i w kolekcjach muzeów. Odwołując się do zadanego już w 1971 roku pytania Lindy Nochlin „Dlaczego nie było wielkich artystek?”, Sosenka wskazuje na muzea jako placówki, które swoją strukturą, kolekcją i ekspozycją często reprodukują społeczne i kulturowe wykluczenia.

Chciałyśmy przypomnieć Annę Bilińska-Bohdanowicz, Zofię Stryjeńska i Olgę Boznańska. Sylwetka Marii Pinińskiej-Bereś została przypomniana na końcu, kiedy powtórzony został performance pranie, a zwłaszcza wieszanie – akcja artystki wykonana w celu przypomnienia o kobietach i ich społecznej pozycji w latach 1979 i 1981. Pranie zawisło pod koniec akcji niczym kurtyna, pozwalając, jak skomentował to Roman Dziadkiewicz po performensie, nie tyle zamknąć, co raczej zawiesić dyskusję, odłożyć ją w czasie bez definitywnych konkluzji. Biorąc pod uwagę fakt, iż działanie będzie zapewne kontynuowane w wersji poszerzonej o warsztaty, wykłady i wystawę, zawieszenie to wydaje się jak najbardziej apropos.

Zaprosiłyśmy też artystki współczesne – Martę Deskur i Cecylię Malik. One wskazywały na problem przebicia się kobiet w środowisku twórczym oraz na prekarną, niepewną sytuacje współczesnych artystów, którą dodatkowo komplikuje fakt bycia kobietą i macierzyństwo. Cecylia Malik wprost upomniała się o ubezpieczenie dla artystów.

Warto może podkreślić, że projekt organizowały osoby młode, dla wielu z nas był to pierwszy projekt w życiu (projekt został wykonany jako działanie w ramach przedmiotu „Projekt Kulturalny” w IK UJ, prowadzenie: dr Ewa Majewska). Ze studenckiego działania rozwinęło się to do wielowątkowej współpracy między instytucjami, artystkami i artystami, teoretyczkami i aktywistkami. Bardzo ważnym wkładem w naszą pracę była współpraca z Jarosławem Wójtowiczem i jego wskazówki odnośnie performensu. Całość sfilmowała artystka Aleksandra Polisiewicz. Nad współpracą z Muzeum Narodowym w Krakowie czuwała Dorota Jędruch, za co serdecznie dziękujemy. Mamy nadzieję, że projekt ten otworzy serię działań o udziale kobiet w sztuce.

Projekt „Okrągły Stół Artystek”:

UDZIAŁ WZIĘŁY:
Anna Bilińska-Bohdanowicz (Alicja Karluk) Olga Boznańska (Ewa M. Tatar) Katarzyna Kobro (Krakowski Chór Rewolucyjny; Agata Bargiel) Marta Deskur Cecylia Malik oraz Barbara Sosenka.

REALIZACJA:
Organizacja: Jola Birjani, Aleksandra Cedro, Monika Dębowska, Kasia Jarco, Marta Józefiak, Karolina Kłys, Weronika Konieczna, Adam Midor, Zuzanna Pajorska, Maja Sałek (studentki Zarządzania w Kulturze UJ (1 rok lic)) oraz dr Ewa Majewska.

WSPÓŁPRACA:
Jarosław Wójtowicz (performatyka, tekst „Ballady Katarzyny Kobro)
Aleka Polis (kamera)
Agata Bargiel (chór)
Aleksander Kozielski (Plakat)
Dorota Jędruch (Muzeum Narodowe w Krakowie)

INSPIRACJA:
dr hab. Izabela Kowalczyk
dr Ewa Toniak.