Zwrócenie uwagi na rolę, jaką w działalności artystów, krytyków i historyków sztuki odegrała ich częstokroć "zapomniana" żydowska tożsamość, wśród zachodnich, zwłaszcza amerykańskich badaczy otworzyło w ostatniej dekadzie nową perspektywę, pozwalającą lepiej zrozumieć zależności łączące teoretyczne czy artystyczne wybory z wymiarem jednostkowych biografii. Perspektywę tę wprowadzały między innymi prace Margaret Olin, Catherine Sousslof (Jewish Identity in Modern Art History), wystawy zorganizowane przez Normana Kleeblatta (Mirroring Evil, Too Jewish?) czy niedawna książka Toma Sandquista o rumuńsko-żydowskich korzeniach zuryskiego dada.

Czy sztuka performans jest jedynie niszą dla wąskiego grona zainteresowanych, czy laboratorium postaw na styku sztuki z innymi przejawami aktywności ludzkiej? Co w istocie tak irytuje osoby niechętne tej postaci sztuki, a czego z determinacją poszukują w tej sferze jej zwolennicy i zwolenniczki? Czy mamy dziś do czynienia - jak to ujęła w swoim eseju Małgorzata Butterwick - z „początkiem końca performansu, czy z końcem jego początku"?

Ten egzotycznie brzmiący - może tylko chwilowo - neologizm jest próbą wyodrębnienia problematyki, która stała się ostatnio tak ważna. Początek instytucjonalnego boomu w sztuce polskiej zaowocował licznymi dociekaniami nad tym, czym powinno być muzeum sztuki. To zwrot do przemyślenia na nowo idei muzealności, statusu społecznego i sensu muzeum sztuki, dla której „nowoczesność' jest istotną wartością a „współczesność" nie jest wcale oczywista.

Bio art i tzw. mokre media wciąż wydają się marginesem sztuki na pograniczu z wysoce specjalistycznymi eksploracjami naukowymi, które śledzone są jedynie przez nielicznych. A jednak w tej sferze dokonują się refleksje sięgające wyjątkowo podstawowych zjawisk. Zjawisk, które dotyczą nas wszystkich, a słowo „nas" może tu oznaczać wspólnotę szerszą niż wszyscy ludzie. Praktyki bio artu ujawniają - jak pisze Monika Bakke - „że jesteśmy bliżej pozaludzkich form życia niż nam się kiedykolwiek wydawało". Świadomość, w jak znacznym stopniu uczestniczymy, przez nasze ciała, w ogólnym bio obiegu dopiero kiełkuje. Tym bardziej warto otworzyć pole dialogu tych kwestii.

Zaproponowany przez Izę Kowalczyk termin „dehistoryzacje" uchwycił jedną ze znaczących strategii współczesnej sztuki. To szczególny rodzaj dialogu z historią społeczną a nie samą tylko historią sztuki. Niejednorodny nurt dehistoryzacji w sztuce okazuje się czymś więcej niż publicystyczną polemiką z praktykami polityki historycznej, prowadzi do pytań, jak historia kształtuje współczesną kulturę i jak sztuka może te procesy dekonstruować i mieć na nie wpływ.