"Awangarda w cieniu Jałty. Sztuka w Europie Środkowo-Wschodniej w latach 1945-1989" - najnowsza książka Piotra Piotrowskiego to niemal 500 stron historii sztuki tworzonej w warunkach cenzury i izolacji. W "Znaczeniach modernizmu", swojej poprzedniej książce, Piotrowski przedstawił historię polskiej sztuki po 1945 roku w kontekście polityki kulturalnej partii, samej polityki i konspiracyjnej atmosfery lat PRL-u, wieńcząc swoją opowieść uzasadnieniem obranej metodologii. "Awangarda w cieniu Jałty" to rozszerzenie rozważań o sztuce polskiej o Czechosłowację, Jugosławię, NRD, Rumunię, Węgry, do pewnego stopnia Bułgarię.

Gdy w połowie lat 90. w społecznej rzeczywistości Polski zadomawiała się kultura popularna, wydawało się, że wiemy już o niej wszystko. Dominowało przekonanie, że mamy teraz tylko przerobić (trochę nudne) lekcje, które mają za sobą społeczeństwa praktykujące ten fenomen od dziesięcioleci, tzn. wybrać jedną z dwóch, trzech możliwych postaw i "robić swoje". Ostatnich znaczących odkryć w tej dziedzinie dokonała Brytyjska Szkoła Badań Kulturowych.

Niestety, raczej smutna. "Miłość i demokracja. Rozważania o kwestii homoseksualnej w Polsce" autorstwa podwójnego podmiotu Tomka Kitlińskiego i Pawła Leszkowicza przynosi intelektualną i mentalną analizę ramy współczesnej polskości jako przerwy, uskoku, retardacji i kroku wstecz w rozwoju cywilizacji europejskiej. Staliśmy się "ciemnogrodem" ("ciemną stroną globalizacji"), Czarnym Lądem (tu Zachód znajduje "poezję i mięso armatnie"), Drugim Światem, zatrzymanym gdzieś pomiędzy historycznym kalectwem, a dobrowolnym brakiem świadomości współczesnych praw człowieka, ciągle podporządkowanemu tradycji, grupie, prawom naturalnym lub boskim (jak w krajach Trzeciego Świata).

Zbiór esejów i wywiadów zatytułowany "Notes for an Art School" jest pierwszym projektem zrealizowanym w ramach Manifesta 6 i punktem wyjścia zarówno dla dyskusji na temat eksperymentalnej edukacji artystycznej, jak i planowanej jesienią szkoły artystycznej w Nikozji na Cyprze. Książka ta jest interesująca z co najmniej kilku względów: zapowiada samo biennale, ale jest też jego integralną częścią, dając wgląd w założenia, na których opiera się pomysł trójki kuratorów i zarysowując możliwe kierunki rozwoju tego projektu. Poza tym, łączy teorię z praktycznymi doświadczeniami, do których odwołują się autorzy tekstów i rozmówcy w wywiadach.

Czy pamiętacie kto powiesił w Zamku Ujazdowskim neon "Rzeczy" (Praca nr 325, 2004)? Rozbłyskujący na żółto neon Martina Creeda jest wizualizacją jego piosenki "Lubię rzeczy" (Praca nr 114, 1995) ("lubię bardzo rzeczy" i "jestem szczęśliwy, że lubię rzeczy" śpiewa) i jest kojarzony ze stwierdzeniem Warhola, że sztuka polega na "lubieniu rzeczy". Creed kieruje naszą uwagę na zwykłe rzeczy, nie konkretyzując tego pojęcia - wszak zwykłe rzeczy są wszędzie dookoła nas. Wydana ostatnio przez UAM książka "W stronę socjologii przedmiotów" pod red.

Prawa mniejszości nieheteroseksualnych oraz ich społeczna pozycja, styl życia i działania coraz częściej stają się także w Polsce przyczynkiem do szerszych debat dotyczących sfery publicznej, prawa i życia prywatnego. Niedawne wydarzenia związane z Warszawską Paradą Równości są tego dobitnym przykładem. Warto pamiętać, że taka publiczna debata toczy się nie tylko na ulicy, ale również w parlamencie (dyskusja nad ustawą o związkach partnerskich), w publikacjach prasowych i książkach oraz, last but not least, w świecie sztuki. Przedstawiając kilka publikacji poświęconych homoseksualności, i osobom homoseksualnym postaram się wskazać kluczowe elementy debat prowadzonych wewnątrz środowiska sprzyjającego emancypacji gejów i lesbijek.

Zbiór esejów i wywiadów zatytułowany "Notes for an Art School" jest pierwszym projektem zrealizowanym w ramach Manifesta 6 i punktem wyjścia zarówno dla dyskusji na temat eksperymentalnej edukacji artystycznej, jak i planowanej jesienią szkoły artystycznej w Nikozji na Cyprze. Książka ta jest interesująca z co najmniej kilku względów: zapowiada samo biennale, ale jest też jego integralną częścią, dając wgląd w założenia, na których opiera się pomysł trójki kuratorów i zarysowując możliwe kierunki rozwoju tego projektu. Poza tym, łączy teorię z praktycznymi doświadczeniami, do których odwołują się autorzy tekstów i rozmówcy w wywiadach.

"W fotografii najważniejsza jest fotografia". Te słowa Witolda Krassowskiego z wywiadu H. M. Gizy mogą być świetnym zaprzeczeniem sensu powstania tej książki. Przecież medium to, jak chyba żadne inne, pokazuje świat dosłownie, nie pozostawiając często nawet miejsca na interpretacje. Jak mówi Wojciech Prażmowski: "Fotografia używa języka uniwersalnego. Wyjątkowego i jednocześnie czytelnego dla wszystkich". Więc o czym tu mówić?

Fotografia jest też na tyle wciąż młodą sztuką, że nie istnieje jeszcze rozbudowana tradycja opowiadania o niej przez samych jej autorów.

Niektórzy czytelnicy zwykli szukać w książkach
odpowiedzi na pytanie "Jak żyć?".
Z tej książki dowiedzą się,
mam nadzieję, w jaki sposób wyrównać porachunki.