[EN]

17 lutego 2014 roku w Zachęcie miało miejsce przełomowe wydarzenie - podpisanie „Porozumienia w sprawie minimalnych wynagrodzeń dla artystów i artystek". To kolejna inicjatywa Obywatelskiego Forum Sztuki Współczesnej, po m.in. Strajku Artystów w maju 2012 roku, która ma na celu poprawę sytuacji artystów w Polsce.

Podpisy pod dokumentem złożyły: Hanna Wróblewska, dyrektorka Zachęty Narodowej Galerii Sztuki; Joanna Mytkowska, dyrektorka Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie; Małgorzata Ludwisiak, wicedyrektorka Muzeum Sztuki w Łodzi; Karolina Sikorska, wicedyrektorka Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu. Forum prowadzi już rozmowy z kolejnymi instytucjami, które są zainteresowane stosowaniem dobrych praktyk w pracy z artystami: Galerią Kronika w Bytomiu, Muzeum Sztuki Współczesnej MOCAK w Krakowie, Galerią Arsenał w Białymstoku, BWA w Tarnowie i Galerią Labirynt w Lublinie. Liczymy na przyłączenie się innych instytucji kultury.

„Porozumienie..." to pierwsza regulacja, która tworzy podstawę do rozsądnych negocjacji między artystą a pokazującą jego lub jej prace instytucją. Dokument dotyczy wszystkich artystów, którzy wchodzą we współpracę z instytucjami będącymi stroną porozumienia.

Regulacja mówi o wynagrodzeniach minimalnych - stawki tych wynagrodzeń nie mogą być niższe niż zadeklarowane w „Porozumieniu...". Od wypłaty wynagrodzenia instytucje nie mogą odstąpić. Artyści i artystki mogą indywidualnie negocjować wyższe stawki. Regulacja służy także temu, by instytucja kultury lub działający z jej ramienia kurator nie mogli sugerować artyście lub artystce zmiany przeznaczenia jego lub jej wynagrodzenia. Wynagrodzenie jest wypłacane twórcy i nie jest przeznaczane na druk katalogu, zakup wina na wernisaż czy inne cele. Twórca nie może być stawiany wobec dylematu: wynagrodzenie lub inna „korzyść". Temu służy wprowadzana właśnie regulacja.

„Porozumienie..." jest również pierwszym krokiem na drodze ku szerszym regulacjom związanym z kondycją twórców i ich pozycją na rynku pracy. Będzie ono negocjowane również na rok 2015 i mamy nadzieję, że instytucje będą chciały je kontynuować a stawki wynagrodzeń wzrosną. Wydłuży się również lista wykonywanych prac, za które twórcy będą otrzymywali wynagrodzenie.

Następnym krokiem będzie wynegocjowanie i podpisanie „Paktu dla artystów i artystek", który miałby się stać nowym kontraktem społecznym zawartym między twórcami a państwem. Regulacje dotyczyć mają przede wszystkim spraw bytowych: włączenia artystów do systemu ubezpieczeń zdrowotnych i do systemu świadczeń emerytalnych, zdefiniowanie kwestii bezrobocia twórców, regulacji urlopów rodzicielskich, regulacji spraw autorskich itd.

Ale już samo podpisanie „Porozumienia..." oraz rozszerzanie go o kolejne instytucje zmienia optykę postrzegania zawodu artysty jako tego, który czerpie dochody głównie z rynku sztuki, dla którego wystawy w publicznych galeriach i muzeach są zaledwie formą promocji twórczości i osoby artysty. „Porozumienie..." definiuje relację między artystą a publiczną galerią czy muzeum jako relację pracy, za którą przysługuje wynagrodzenie. Mamy nadzieje, że już niedługo żaden artysta w Polsce nie będzie pracował za darmo.

Stawki minimalnych wynagrodzeń:

Zachęta Narodowa Galeria Sztuki / Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie / Muzeum Sztuki w Łodzi:

- 800 złotych brutto za udział w wystawie zbiorowej;

- 1200 złotych brutto za udział w małej wystawie indywidualnej (tzw. project room);

- 3700 złotych brutto za wystawę indywidualną lub monograficzną;

Galeria Arsenał w Poznaniu:

- 1200 złotych brutto za udział w wystawie zbiorowej;

- 1500 złotych brutto za udział w wystawie dwóch artystów;

- 3500 złotych brutto za wystawę indywidualną lub indywidualną-monograficzną;

- 1600 złotych brutto za udział w wystawie dzieł udostępnianych w internecie.

Dziękujemy szefowym instytucji kultury, które zawarły „Porozumienie", za gotowość uczestniczenia w faktycznej zmianie sytuacji artystów i artystek.

Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej