Włodzimierz Borowski, Dialogi, Podkowa Leśna, 29.11.2013

: Function ereg() is deprecated in /includes/file.inc on line 649.

Prace zrealizowane wspólnie z innymi artystami to mało znany wątek twórczości Włodzimierza Borowskiego, najwybitniejszego przedstawiciela polskiej neoawangardy. Paweł Polit, kurator wystawy, skierował uwagę „na bardziej wyciszoną – »interpersonalną« – fazę twórczości Borowskiego, datującą się od początku lat 70. Borowski zrezygnował wówczas z wykonywania dzieł sztuki jako materialnych przedmiotów, przenosząc swoją twórczość w sferę pojęciową. Realizował projekty podważające tradycyjny wizerunek artysty jako źródła znaczeń a poszukujące metod nawiązywania twórczego dialogu z innymi artystami oraz odbiorcami”.

Wystawa zawiera prace powstałe wspólnie z Januszem Bałdygą, Koji Kamoji, Andrzejem Mitanem a także dokumentację wspólnego działania Włodzimierza Borowskiego z Janem Świdzińskim i Krzysztofem Wodiczko w 1972 roku na ulicach w centrum Warszawy.

Paweł Polit przekonuje, że „Decyzja neutralizacji twórczego »ja« wiązała się u Borowskiego z pojmowaniem działalności artystycznej jako zajmowania postawy etycznej wobec rzeczywistości i kwestionowania zastanego »układu artystycznego«, tłumiącego impuls inspiracji twórczej”. Podkreśla też, że motywem działania Borowskiego było postawienie sobie pytania o to, czy „potrafię być zamiast powodem – polem działania artystycznego. Czy istnieje we mnie zespół elementów, które mogą spowodować zdarzenie twórcze bez mojego »zawodowego udziału«”.

Pod koniec lat 70. Włodzimierz Borowski wspólnie z Koji Kamojim przygotował około 20 niezwykłych modeli „Drogowskazów dla Broku”. Powstały one z inicjatywy Apolinarego Gałeckiego, architekta i poety, pracownika Urzędu Miasta Brok nad Bugiem. Zgodnie z zamierzeniem artystów miały być wykonane przy użyciu lokalnych materiałów.

W. Borowski, K.Kamoji, Drogowskaz dla Broku, model
W. Borowski, K.Kamoji, Drogowskaz dla Broku, model

W. Borowski, K.Kamoji, Drogowskaz dla Broku, model
W. Borowski, K.Kamoji, Drogowskaz dla Broku, model

W. Borowski, K.Kamoji, Drogowskaz dla Broku, model
W. Borowski, K.Kamoji, Drogowskaz dla Broku, model

Performans „Basho” Włodzimierz Borowski i Koji Kamoji zrealizowali w Galerii Rzeźby w Warszawie (17, 19 i 22 maja 1988). Performans przedstawiony z udziałem Kojiego Kamojego oraz dwojga tancerzy z Teatru Wielkiego w Warszawie konfrontował porządek codzienności z metaforą miłosnego związku kobiety i mężczyzny. Punktem odniesienia dla działań wykonywanych w trakcie performansu była zużyta deska do krojenia z mieszkania Włodzimierza Borowskiego; w części końcowej Kamoji rozbija o nią bukiet bzu.

W. Borowski, K.Kamoji, „Basho”; kadr z wideo zapisu, realizacja: Wojciech Majewski
W. Borowski, K.Kamoji, „Basho”; kadr z wideo zapisu, realizacja: Wojciech Majewski

W. Borowski, K.Kamoji, „Basho”; kadr z wideo zapisu, realizacja: Wojciech Majewski
W. Borowski, K.Kamoji, „Basho”; kadr z wideo zapisu, realizacja: Wojciech Majewski

W. Borowski, K.Kamoji, „Basho”; kadr z wideo zapisu, realizacja: Wojciech Majewski
W. Borowski, K.Kamoji, „Basho”; kadr z wideo zapisu, realizacja: Wojciech Majewski

Performans i instalacja „Ptaki”, zrealizowane zostały przez Włodzimierza Borowskiego, Andrzeja Mitana, Cezarego Staniszewskiego i Tomasza Wilmańskiego w sali z konstrukcją drewnianą pozostałą po wystawie Włodzimierza Borowskiego „Rozdarcie” w Galerii RR (Warszawa, czerwie 1985). W zamkniętej przestrzeni galerii fruwały różnokolorowe papugi a publiczności przedstawiono w klubowej sali dokumentację wideo z akcji przeprowadzonej przez artystów poprzedniego dnia. Najpierw zawieszone zostały na ścianach klatki z ptakami, potem stopniowo były wypuszczane a Andrzej Mitan śpiewał pieśń nawiązującą z nimi dialog.

„Ptaki”, od lewej: Cezary Staniszewski, Włodzimierz Borowski, Tomasz Wilmański; kadr z zapisu wideo, realizacja – Leszek Kułak
„Ptaki”, od lewej: Cezary Staniszewski, Włodzimierz Borowski, Tomasz Wilmański; kadr z zapisu wideo, realizacja – Leszek Kułak

„Ptaki”, Włodzimierz Borowski; kadr z zapisu wideo, realizacja – Leszek Kułak
„Ptaki”, Włodzimierz Borowski; kadr z zapisu wideo, realizacja – Leszek Kułak

„Ptaki”, Andrzej Mitan; kadr z zapisu wideo, realizacja – Leszek Kułak
„Ptaki”, Andrzej Mitan; kadr z zapisu wideo, realizacja – Leszek Kułak

Wspólny działanie złożone z dwóch równolegle prowadzonych performansów: Janusz Bałdyga – „Rzuty”, Włodzimierz Borowski – „W drugim miesiącu po dniu kruka” przedstawione zostało 21.03.1995 w Sali Laboratorium, CSW Zamek Ujazdowski w Warszawie. Artyści wykonywali niezależne działania w wykorzystując wózki umieszczone na odcinku torów kolejowych, przestrzenie ich działań rozdzielone były zawieszoną poprzecznie nad torami dużą szybą; na niej Borowski co pewien czas pisał kluczowe dla swojej wypowiedzi słowa, Bałdyga rysował na niej podziały geometryczne kojarzące się ze schematami flag państwowych.

Janusz Bałdyga, Włodzimierz Borowski; fot: Barbara Wójcik i Mariusz Michalski
Janusz Bałdyga, Włodzimierz Borowski; fot: Barbara Wójcik i Mariusz Michalski

Janusz Bałdyga; fot: Barbara Wójcik i Mariusz Michalski
Janusz Bałdyga; fot: Barbara Wójcik i Mariusz Michalski

Włodzimierz Borowski; fot: Barbara Wójcik i Mariusz Michalski
Włodzimierz Borowski; fot: Barbara Wójcik i Mariusz Michalski

Wystawa Włodzimierza Borowskiego, „Dialogi” w Galerii Centrum Kultury i Inicjatyw Obywatelskich Pałacyk Kasyno w Podkowie Leśnej prezentowana będzie do 26.01.14. Towarzyszy jej mała publikacja zawierająca fotografie i informacje o pracach Włodzimierza Borowskiego, które z satysfakcją wykorzystałem w tej relacji. Na odwrocie okładki umieszczony jest następujący fragment manifestu „Awangarda” (1977) Włodzimierza Borowskiego i Tomasza Osińskiego:

„Twórcy przekonani o pożyteczności sztuki zapominają zbyt często, że jej pożyteczne czy też konieczne oddziaływanie nie polega na brutalnej interwencji w życie codzienne człowieka, lecz że jej obecność w naszym życiu dotyczy bardzo delikatnych tego życia obszarów i bardzo łatwo może naruszyć podstawowe prawa jednostki”.

Włodzimierz Borowski, „Odliczanie przerywane” (1992) na wystawie w Podkowie Leśnej
Włodzimierz Borowski, „Odliczanie przerywane” (1992) na wystawie w Podkowie Leśnej

Włodzimierz Borowski, „Stary człowiek i morze” (1956) na wystawie w Podkowie Leśnej
Włodzimierz Borowski, „Stary człowiek i morze” (1956) na wystawie w Podkowie Leśnej