Rok 2013 był pechowy jak wszystko, co trzynaste. Jestem zatem szczęśliwy, że w końcu się skończył – i to w dodatku szczęśliwie. Pussy Riot zostały wypuszczone z więzienia. Oglądałem to w telewizji ze łzami w oczach: dziewczyny przetrwały i wciąż są silne i piękne. To najważniejsze – napawające nadzieją – wydarzenie kulturowo-polityczne tego roku i początek dalszej walki i żmudnego wyzwalania i oświecania Europy Wschodniej (Polska stanowi jej część), które będzie trwało zapewne cały XXI wiek.

Z niepokojem śledziłem sytuację w Rosji związaną z ograniczaniem wolności wypowiedzi oraz praw gejów i lesbijek.

Tym razem nie opublikujemy rankingu, nie powiemy, kto był najbardziej wpływowym, wyrazistym i atrakcyjnym kuratorem/kuratorką, artystą/artystką lub krytykiem/krytyczką w minionym roku. Taka formuła wydaje się nam bardziej adekwatna do nadchodzącego EURO 2012, niż do świata sztuki, dlatego kilku krytykom sztuki o wyrazistych poglądach zadaliśmy parę pytań dotyczących roku 2011:

Jaka osoba zasłużyła na największe gratulacje? Kto się nie popisał?
Jakie wydarzenie powinno się odbyć, choć nikt na to nie wpadł?
Jakie wydarzenie w zeszłym roku nie powinno się odbyć?
Czy pojawiło się w sztuce coś, co zapowiada szersze zmiany?
Czego można się spodziewać w przyszłym roku?
Co Cię najbardziej zaskoczyło?
Co Cię najbardziej zdenerwowało?
Czy jakiś tekst o sztuce (niekoniecznie opublikowany w Obiegu) wywarł na tobie silne wrażenie?

Miniony rok upłynął - w mojej opinii - pod znakiem zdecydowanej dominacji nowej lewicy w sztuce współczesnej. Nie jest to szczególny fenomen. Sztuka nowoczesna darzyła od początku różne lewicowe ideologie miłością mocną i oddaniem bezgranicznym, jakie można dostrzec także w oczach cieląt wiezionych do rzeźni. Swoją drogą główni ideolodzy lewicy zachowywali się dokładnie tak, jak ci rzeźnicy, którzy zanim przyłożą pałką po głowie, najpierw po tej głowie pogłaszczą. Rok miniony stanowi jednak apogeum na skali owego oddania, co - nie mam wątpliwości - okaże się jednak rekordem do pobicia. Ale po kolei.

Jaka osoba zasłużyła na największe gratulacje? Kto się nie popisał?