"Seeking Silicon Valley" to tytuł głównej wystawy 2012 Zero1 Biennial, odbywającego się już po raz czwarty w kalifornijskim San Jose. Miejsce to nie byle jakie, bo znajduje się w samym centrum Doliny Krzemowej - miejscu "dynamiki i zmiany, konsumpcji i destrukcji", jak celnie opisuje ją jedna z pokazywanych na biennale prac. Impreza poświęcona sztuce nowych technologii tym razem koncentruje się na miejscu pochodzenia i kreowania tych technologii. Organizatorzy Zero1 zdefiniowali Dolinę Krzemową jako miejsce, które nie istnieje na mapie, pozbawione jest geografii, tożsamości czy scalającej je kultury. Jedyne, co je wyróżnia, to specyficzna przedsiębiorczość, koncentracja najlepszych na świecie uniwersytetów, a także duma mieszkańców, podkreślających, że jest to najlepsze miejsce do mieszkania i zarabiania pieniędzy w USA (czyli na świecie). Obserwuje się tu zjawiska zaskakujące i niekiedy odwrotne w stosunku do całej reszty świata. Podczas gdy ogólna tendencja nakazuje mieszkańcom globu każdego ranka opuszczać przedmieścia-sypialnie, by udać w kierunku centrów miast, wielu mieszkańców śródmieścia San Francisco korzysta z nieformalnej sieci nieoznakowanych autobusów wywożących ich do pracy na dalekie przedmieścia. Skalę zjawiska oraz rozbudowaną sieć połączeń pokazuje prezentowana na wystawie praca studia projektowego Stamen Design "The City from the Valley" (2012).

Eduardo Kac, "Aromapoetry", (2011), copyright ZERO1 Programming

Jae Rhim Lee, "Decomp Me", (2012), copyright ZERO1 Programming

Jegan Vincent de Paul, "Compare+Contrast:Codes of Conduct" (2012)

Celem organizatorów tegorocznego biennale jest także próba połączenia tego Eldorado z resztą świata. Dlatego Jaime Austin, główna kuratorka biennale, wychowana w Dolinie Krzemowej, zaprosiła do współpracy nad wystawą czterech kuratorów z innych części świata: Dooeun Choi (Nabi Center, Korea Południowa) Giselę Domschke (kuratorka i artystka z Brazylii), Michelle Kasprzak (kuratorka, v2_Institute for the Unstable Media, Holandia), Reginę Moeller (artystka z Niemiec). Taki zespół kuratorski zapewnił perspektywę globalną. Proces powstawania wystawy był eksperymentem: opierał się na pracy grupowej, a decyzje podejmowano po gruntownej dyskusji. Efektem tej współpracy jest wystawa prezentująca dwadzieścia cztery prace różnych artystów i grup artystycznych, z których połowa zrealizowana została na zamówienie Biennale. Ekspozycja pokazuje szerokie spektrum tematów i problemów, a także technologii: interaktywne projekcje wideo, bioart, recykling, a nawet rejestracja opery i zapis libretta. Jak to zwykle w takich wypadkach bywa, bez lektury instrukcji obsługi i bliższego zapoznania się ze sferą technologiczną prace są niezrozumiałe. Niektóre z nich bardzo bezpośrednio traktują temat Doliny Krzemowej, opisując jej współzależność ze światem polityki ("Compare+Contrast:Codes of Conduct", Jegan Vincent De Paul, 2012), czy znajdując odzwierciedlenie jej dynamiki we wskaźnikach giełdy ("NASDAQ_80-09 (High Altitude Series)", Michael Najjar, 2008-2010). Inne, jak wspomniana już praca "The City from the Valley", starają się analizować rzeczywistość Doliny Krzemowej jako świata tu i teraz. Większość porusza problemy wynikające z silnego oddziaływania tego miejsca na wiele dziedzin życia mieszkańców całego świata. Wśród prac zrealizowanych na zamówienie znalazła się instalacja "Present Tense" (2012) Lynn Hershman Leeson. Artystka zderza w niej obrazy pływających dzieci z dramatycznymi statystykami globalnego zanieczyszczenia wody. Wszystko zawarte jest w trzech projekcjach wideo wyświetlanych w laboratoryjnych naczyniach wypełnionych wodą. Eduardo Kac natomiast zaprezentował "Aromapoetry" (2011) - książkę zawierającą wiersz zapisany zapachami. Czytelnikom niestety udostępniono ją tylko na wernisażu i pokazach specjalnych, w pozostałe dni zobaczyć można tylko jej okładkę, zamkniętą w gablocie obok laboratoryjnych rękawiczek. Warto wspomnieć też o "Infinity Burial Project: Decomp me". Jae Rhim Lee (Oakland, USA) zrealizowała projekt z pogranicza bioartu i nowych technologii, poruszający temat akceptacji śmierci i rozkładu ludzkiego ciała. Główną jego częścią jest aplikacja na iPhone, stanowiąca interaktywną wizualizację dekompozycji twarzy użytkownika oraz jej ostatecznej przemiany w grzyby zwane "Grzybami nieskończoności" ("Infinity Mushrooms"). Aplikacja jest zachętą do przyłączenia się do społeczności Decompiculture, której celem jest wykreowanie nowego modelu pochówku, opartego na traktowaniu martwego ciała ludzkiego jako nawozu i oddaniu go ziemi bez toksyn, czemu pomóc mają owe "Grzyby nieskończoności". Jednym z bardziej interesujących punktów wystawy była publiczna czytelnia i miejsce wymiany tekstów, stworzone przez kalifornijską artystkę Stephanie Syjuco ("Free Text: The Open Source Reading Room", 2012). Teksty udostępnione razem z ich internetowymi adresami dotyczyły problematyki własności intelektualnej i publicznego do niej dostępu oraz historii ruchu open source. Artystka zaangażowała w ten sposób publiczność w dyskusję, która nigdzie indziej na świecie nie wywołuje tylu emocji, o czym świadczy chociażby ostatnia wojna patentowa lokalnego giganta z konkurencją z Korei.

Stephanie Syjuco, "FREE TEXT: The Open Source Reading Room" (2012)

Michael Najjar, "nasdaq_80-09", (2008-2010, fragment)

Stamen Design, "The City from The Valley", (2012)

Sol Design Lab, "Solar Phone Booth", 2012

Osobny program biennale Zero1 to projekty zrealizowane w przestrzeni publicznej, które chwilowo ożywiły opustoszałe centrum San José. Najbardziej wyraźnie widać efekty "Solarnej budki telefonicznej" ("Solar Phone Booth"), służącej do ładowania telefonów komórkowych i przyciągającej małe grupy mieszkańców na unikany wcześniej placyk. Warto wspomnieć też o projekcie "Art Here", którego celem było stworzenie internetowego narzędzia pozwalającego społecznościom miejskim i artystom zagospodarować nieużywane przestrzenie. Chodziło też o zachęcenie społeczności do pełnienia roli kuratora aktywnie wpływającego na otaczającą przestrzeń. W ramach Zero1 powstała strona internetowa stanowiąca platformę komunikacji między gospodarzami przestrzeni komercyjnych w kulturalnym dystrykcie San José i artystami. Efektem są projekty realizowane przez artystów w lokalach komercyjnych, głównie na wystawach sklepowych. Część z nich w krótkim czasie wrosła w otoczenie na tyle, że rozpoczęły się starania o ich pozostawienie (faworytami są tu ławka "Sitting Wave" oraz dekoracje ścian z instalacji "Junkspace").

Victoria Mara Heilweil & Phil Spitler, "Reaching for the Top" w Touchstone Climbing Studio, 2012

Nelly Ben Hayoun, "International Space Orchestra", (2012), libretto

Tegoroczna edycja biennale Zero1 znacznie się rozrosła w stosunku do trzech poprzednich, tygodniowych imprez skupionych w jednej galerii. Dzięki projektom w przestrzeni miejskiej, rozbudowanej mapie wydarzeń oraz imponującej liczbie partnerskich firm i instytucji (najważniejsze z nich to eBay, San Francisco Museum of Modern Art oraz Berkeley Art Museum and Pacific Film Archive) impreza - tak samo jak Dolina Krzemowa - przekroczyła swoje granice, obejmując spory teren aglomeracji, określany dziś coraz częściej już jako Obszar Zatoki San Francisco (tzw. Bay Area, obszar zamieszkany przez ponad jedenaście milionów ludzi). Tym samym źródło inspiracji - zgodnie z założeniami - stało się równocześnie adresatem wydarzeń i toczącej się dyskusji na temat przyszłości Doliny.

Więcej o biennale: www.zero1biennial.org/
O wystawie "Seeking Silicon Valley": www.zero1biennial.org
O sztuce w przestrzeni publicznej i projekcie Art HERE: www.zero1biennial.org/

Persijn Broersen & Margit Lukács, "Time and Again", (2011)

Nicole Aptekar, "Transect Cascade" w Liquid Agency, 2012