Spis treści
Matylda Szewczyk, Momenty kryzysu. Stan Brakhage i Marjorie Keller o doświadczeniu porodu
Ewelina Jarosz, Intymny dystans. Sztuka lesbijska w Polsce
Dorota Łagodzka, Intymność w kontakcie ludzi i zwierząt w twórczości Janine Antoni, Kiry O'Reilly i Catherine E. Bell a wybrane idee ekofeminizmu
Eliza Bernatowicz, Janusowe oblicze Louise Bourgois
Agnieszka Kwiecień, Egzystencje intymności w obrazach Natalii LL
Edyta Zierkiewicz, Harda Wenus. Obrazy kobiet niestandardowo pięknych?
Izabela Kowalczyk, Przestrzenie intymności u Klaudii Urbanek-Kękuś
Angelika Richter, Self Directing. Women Artists from the GDR and the Expansion of their Art in Performance and Actions

Coś wspaniałego dzieje się ze mną

W dziedzinie przedstawiania aktu tak intymnego, granicznego, a zarazem istotnego, jak poród, dwunastominutowy film Stana Brakhage'a z 1959 roku, Window Water Baby Moving, niewątpliwie stanowi punkt zwrotny. Zarazem utwór jednego z najważniejszych twórców amerykańskiej awangardy jest dziełem wciąż robiącym ogromne wrażenie: Lynne Sachs, badaczka i twórczyni kina eksperymentalnego, opisując swoje wieloletnie doświadczenia jako wykładowczyni kina awangardowego na amerykańskich uniwersytetach, pisze, że film Brakhage'a jest jedynym znanym jej utworem, który zawsze jest w stanie wywołać u widzów skrajne, pełne emocji reakcje.

Słowo "intymność" może zawierać wiele różnych znaczeń, odnosić się do rozmaitych sytuacji i kontekstów, określać relacje miedzy ludźmi, zwięrzętami, rzeczami, a nawet badaczką i przedmiotem jej refleksji. Intymność nie poddaje się łatwo dyskursywnej analizie, ponieważ mieści się na marginesach uspołecznienia, wiążąc społeczne aspekty bycia człowieka ze sferą niewypowiadalnego. Świadoma trudności związanych z tematem tego numeru "Artmixa" w swoim tekście chciałabym położyć nacisk na intymne relacje między kobietami homoseksualnymi, których reprezentacji w kulturze wizualnej będzie on dotyczyć.

Większość prac artystycznych, które wiążą się z kwestią intymności dotyczy ludzkiego ciała i relacji człowieka z drugim człowiekiem bądź z samym sobą. Dlatego też dość niezwykłe wydają mi się prace trzech artystek, które odnoszą się do intymności w kontakcie między ludźmi i zwierzętami: 2038 Janine Antoni, This Little Piggy... Fades To Pink Catherine E. Bell i Falling Asleep With A Pig Kiry O'Reilly. Tym, co łączy te prace jest formuła performensu. Antoni utrwaliła go w postaci fotografii, na której uchwycony został kluczowy moment intymnego doznania. Bell stworzyła pracę wideo w formie trzech równoległych projekcji.

31.05.2010. zmarła Loiuse Bourgois. Jej odejście oznaczać będzie koniec ważnego rozdziału w historii sztuki, choć zapewne jej duch unosić się będzie zawsze - wywierając wpływ na pokolenia artystów eksplorujących obszar relacji intymnych, problemów cielesności i ról społecznych w powiązaniu z płcią. Gdzie leżą obszary odniesień jej sztuki? W jaki sposób dokonuje się przewartościowanie mitów o dzieciństwie i seksualności? Czy w miejsce obalonych mitów powstają nowe?

Dama z torebką

Na słynnej fotografii "With Filette" Roberta Mapplethorpa z 1982, wykonanej do katalogu wystawy Louise Bourgois w Robert Miller Gallery w Nowym Jorku, widzimy artystkę - starą, około siedemdziesiątki.

Wokół twórczości Natalii LL narosło wiele interpretacji stworzonych w oparciu o podejście feministyczne, które podkreślają obecność w niej problematyki seksualności i erotyzmu przeciwstawianych społecznym strukturom patriarchalnym. Agata Jakubowska wyodrębniła w wybranych pracach artystki wątki konfrontacji z męskim widzem, sprzeciwu wobec struktur fallicznych, kiedy to męski organ przestaje być dla kobiety źródłem opresji, ale zwróciła także uwagę na istotną rolę kwestii kształtowania tożsamości kobiety. Na przyjęcie przez kobietę, wbrew tradycji, postawy aktywnej seksualnie. Postrzegam sferę seksualności, jako najważniejszy element budowania tożsamości artystki, która odbywa się w obszarze artystycznym.

W kulturze zglobalizowanych mediów wydaje się istnieć tylko jeden kanon piękna, który coraz częściej sprowadza się do jednego rozmiaru (XS, inaczej: 34/36). Telewizja, prasa kobieca, uliczne billboardy itp. pokazują wyłącznie wychudzone modelki i celebrytki, sugerując, że ciała, jakie "w tym sezonie noszą" osoby publiczne stanowią normę i tylko takie zasługują na uwagę i/lub akceptację. Bardzo rzadko robi się wyjątek tylko dla - większych lub mniejszych - osobowości medialnych. Z pewnością należą do nich Crystal Renn (nazywana modelką XXL, z powodu noszenia ubrań w rozmiarze 42!) czy Dorota Wellman. Wellman jednak - jak sama otwarcie przyznaje - ma za sobą wiele nieudanych prób zrzucenia wagi.

Sztuka feministyczna korzysta najczęściej z nowych mediów, rzadziej sięga do malarstwa, które wydaje się być medium mało krytycznym. Malarstwo jest medium tradycyjnym, kojarzącym się przede wszystkim z pięknem oraz z zasadami decorum czy odpowiedniości. Oczywiście współcześni twórcy podchodzą do malarstwa analitycznie, korzystając na przykład ze zdobyczy fotografii. Jedni tworzą obrazy przerażające, inni - minimalistyczne, jeszcze inni - malują w stylu magicznego realizmu. Malarstwo wydaje się być medium, w którym trudno jest pokazać coś nowego, wydaje się bowiem, że wszystko już było. Mimo to, z medium tym próbują się zmagać również młodzi twórcy. Jedną z nich jest Klaudia Urbanek-Kękuś, absolwentka ASP w Krakowie, uczestniczka 20.

The dilemma of action and performance art in the GDR (i.e., in the time of state socialism) was that it was barely visible or allowed to exist. Attempts to enter into the public with a process based art practice were strictly prevented from the cultural political side right up until the late 1980s. When the idea of a section for "action art" arose in 1983 at the IX^th Congress of the Association of Visual Artists in the GDR (VBK) the president at the time, Willi Sitte, clearly struck it down. In East German art academies there was pure and simply no place in the curriculum for a fine arts programme in which the concepts of Fluxus, happenings or Land Art could have been taught.